Een buurtschap met ’n verhaal

Geplaatst op door

Na ons bezoek aan de vogelkijkhut volgden we de Zwartewaterkloosterweg in zuidelijke richting. Al snel reden we een kleine buurtschap in. Zwartewatersklooster (Google Maps) ligt op een verhoogde rug in het landschap, een oude oeverwal of rivierduin van het Zwarte Water tussen Hasselt en Zwartsluis. Archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat dit gebied waarschijnlijk al voor het begin van onze jaartelling bewoond was. Zodra we het plaatsnaambord gepasseerd waren, maakte de weg een bocht rond een kleine begraafplaats. We besloten eerst maar door te rijden, maar erg ver kwamen we niet …


Al snel kwamen we langs een oude boerderij uit 1860. Die moest toch wel even van dichtbij bekeken worden, en dus werd de auto in de berm geparkeerd. Deze en nog twee andere boerderijen zijn gebouwd uit de restanten van een klooster. Hoe dat zo gekomen is, is nog een heel verhaal …

In juli 1227 vond bij Ane (ongeveer 40 km ten oosten van Zwartewatersklooster) een veldslag plaats tussen een groot bisschoppelijk leger en een Drents leger van ridders en boeren. De Utrechtse bisschop Otto II van Lippe en meer dan 400 van zijn ridders en soldaten kwamen om het leven. Het verhaal gaat al eeuwen dat ca. 145 commandanten en ridders van dit leger in de nabijheid van Zwartewatersklooster zijn begraven. Het gehavende leger keerde terug vanuit Gramsbergen, achtervolgd door de Drenten. Omdat de lichamen niet in al te beste staat verkeerden, het was een hete zomer, werden ze waarschijnlijk op een rivierduin, bij wat later Zwartewatersklooster zou worden, begraven. De precieze plek is niet bekend. Maar dat het hier ergens is, staat op basis van verschillende oude kronieken vast …

Om te bidden voor het zielenheil van de omgekomen ridders werd in de jaren 1227-1233 een voorlopige voorziening getroffen. Mogelijk werd er een kleine kapel gebouwd voor een priester en een huis met enkele vrouwen uit de families van de gedode mannen. In 1233 bevestigde Wilbrand van Oldenburg als bisschop van Utrecht dit initiatief. Het werd een Benedictijner vrouwenklooster Mariënberg, met zo’n 20 zusters, onder leiding van een priorin. De eerste economische basis voor het klooster lag in de tienden (een belasting van 1/10 van de jaarlijkse opbrengst) die het kreeg uit 14 ‘hoeven in het veen’. Dat waren percelen van 120 meter breed, waarop kolonisten bezig waren met de veenontginning, het verbouwen van rogge en het houden van vee …

Toen de Staten van Overijssel in 1580 de Reformatie doorvoerden, werd het klooster gesloten en verhuisden de laatste 13 nonnen naar het Mariaconvent in Hasselt. De bezittingen werden nog tot de Franse tijd (1800) beheerd door provinciale rentmeesters. De gebouwen raakten langzaam in verval. Stukken ervan waren als woning en stallen verhuurd aan enkele boerenfamilies. Regelmatig werden er stenen en balken verkocht of meegenomen om elders mee te bouwen. De laatste restanten van het klooster werden in de jaren 1780-1800 gesloopt. In 1786 liet de rentmeester van bouwmateriaal van het klooster drie nieuwe boerderijen bouwen die nog steeds de kern van de buurtschap vormen …

– wordt vervolgd –

43 gedachten over “Een buurtschap met ’n verhaal”

  3. Bij de voorbereiding na de tv-uitzending in februari heb ik mij verdiept in die omgeving en heb ik naast het eco-aquaduct ook de vogelkijkhut en de begraafplaats Zwartewatersklooster uitgezocht als interessante locatie. Maar ik had me er niet verder in verdiept. De begraafplaats reden we deze keer voorbij. Het buurtschap en de geschiedenis was ook voor mij een grote verrassing. En gelukkig troffen we daar een aardige inwoner.
    Goed dat je het informatiebord zag, want die had ik gemist.

    Geliked door 1 persoon

  6. Zelfs jullie boerderijen kunnen niet ontkennen dat ze 100% Hollands zijn !
    Dat vind ik zo mooi aan jullie vlakke landje !
    De verhalen achter de huidige én de reeds verdwenen gebouwen zijn min of meer gelijk aan wat er overal gebeurd… oorlog en verandering, is van alle tijden hé

    Geliked door 1 persoon

    • Zó mooi zijn de meest boerderijen niet meer tegenwoordig. Dit zijn boerderijen die je zo op een schilderij van een oude meester kunt zien, Dirk.
      Dat laatste is zeker waar, daarom is het leuk om op zo’n manier plotseling tegen zo’n verhaal aan te lopen.

      Like

  7. Jammer voor het klooster, en dat er geen gebouwen of ruines overgebleven zijn. Ook in Belgie is het net zo, al mogen wij niet klagen, we hebben nog veel. Maar hier is ruimte of het gebrek er aan dan weer een probleem. Interessant verhaal in elk geval.

    Geliked door 1 persoon

  13. Wat interessant Jan! Ik had niet eerder van het Zwartewatersklooster gehoord. (Wel van st. Jansklooster). (Mooie boektitel: Het geheim van het Zwartewatersklooster. 🙂 ) Die boerderijen in dat gebied zijn zeer het aanzien waard. Ik ben benieuwd naar het vervolg.

    Geliked door 1 persoon

    • Wij hadden geen idee waar we naar toe reden. Het was puur toeval dat we in die mooie oude buurtschap terecht kwamen. We raakten er in gesprek met een inwoner die er is geboren en getogen, die met passie begon te vertellen. Morgen het verslag daarvan in woord en beeld.

      Geliked door 1 persoon

Reacties zijn gesloten.