Afscheid van een rietsnijder

Het zat er al een paar jaar aan te komen, maar dit najaar was het dan toch zo ver. Rietsnijder Klaas, die ik met tussenpozen al een jaar of 10 volg bij zijn werkzaamheden in ’t rietland in de Weerribben, is geen rietsnijder meer …

Sinds Jetske me een jaar of twaalf geleden kennis heeft laten maken met de rietcultuur, waarbij ze me ook voorstelde aan haar zwager Klaas, heb ik het werk in het riet jammer genoeg eigenlijk alleen maar achteruit zien gaan. Omdat Klaas eind 2009 op zoek was naar iemand die dat werk op video vast wilde leggen, zijn we overeengekomen dat ik daar wel een poging toe wilde wagen. Dat resulteerde na tweemaal een winter en voorjaar filmen in een film van een uur, waarop ik nog steeds wel trots ben. Maar eerlijk is eerlijk: zonder adviseur en hoofdrolspeler Klaas had ik hem niet kunnen maken. Hieronder zie je de trailer van ‘Werk in het Weerribbenriet’

Met het maken van die film ben ik in feite nog net op tijd geweest, want sindsdien is de situatie in Klaas zijn rietland snel neerwaarts gegaan. Van het boerenland dat bij Wetering West altijd grensde aan Klaas zijn rietland is niets meer overgebleven. Het gebied is veranderd in de grootste waterberging van de provincie Overijssel. In die nieuwe waterberging staat altijd water, en dat water drukt buiten de waterberging het grondwater in het aangrenzende rietland omhoog …

Wat de treurige gevolgen daarvan zijn, heb ik in 2016 al eens uitgebreid in woord en beeld getoond. Er viel werkelijk niet meer te werken. Belangstellende nieuwe volgers en andere geïnteresseerden verwijs ik graag naar een serie deerniswekkende logjes uit april 2016:

Help de rietsnijder verzuipt! (1)
Help de rietsnijder verzuipt! (2)
Waarom verzuipt de rietsnijder?
Daarom verzuipt de rietsnijder!

Er speelt echter meer. Misschien is het klimaatverandering, misschien is het stikstof … ik heb geen idee. Maar ik heb de rietoogst de laatste jaren ook duidelijk minder zien worden op verschillende percelen. Kortere stengels, minder pluim, toenemende verbossing, het zijn allemaal zaken waar de rietsnijder niet blij van wordt …

Tel daar teruglopende, of zelfs wegvallende subsidies bij, dan zal duidelijk zijn dat er klappen vallen in het rietland. Dat betekent niet alleen dat de rietcultuur verloren dreigt te gaan en dat er mensen brodeloos raken, maar vooral ook dat het kenmerkende landschap met de uitgestrekte rietvelden van het Nationaal Park Weerribben-Wieden verloren zal gaan …

Na een jarenlange strijd tegen de overheid is het Klaas gelukt om er met een compensatieregeling een punt achter te zetten. Dat betekent een zorg minder, maar het doet toch ook wel een beetje pijn. De Prikkepolder waar meerdere generaties van de familie als rietsnijder werkzaam zijn geweest, zal net als de aangrenzende weilanden onder water worden gezet …

Klaas, het ga je goed bij alles wat je vanaf nu doet. We treffen elkaar wel weer.
IJs en weder dienende hoop ik het werk in het riet de komende jaren zo af en toe elders nog eens wat te kunnen te volgen, want ik ben er nog niet op uitgekeken.

* met dank aan Jetske voor enig redactioneel werk.

De laatste rietoogst

Naar mate Acnes en MS me meer hinder en pijn bezorgen, moet ik vaker afspraken, uitjes en fotogelegenheden aan me voorbij laten gaan. Zo ook eind vorige week en afgelopen weekend. Het was de bedoeling om samen met mijn fotomaatje Jetske verslag te doen van wat waarschijnlijk de laatste keer is, dat de rietsnijders die ik al een paar jaar volg actief zijn in de Prikkepolder …

160401-1325x

In 2016 heb ik onder de titel Help, de rietsnijder verzuipt (1) al uitgebreid verslag gedaan van de door mensenhand veroorzaakte wateroverlast in het rietland van de Prikkepolder (zie bovenstaande foto). Dit jaar was de overlast opnieuw zo groot dat de mannen zich genoodzaakt zagen om een rupsmaaier te huren om het riet eraf te kunnen krijgen. Dat is overigens niet deze rupsmaaier, want die heb ik in december 2011 bij de Leijen aan het werk gezien …

110303-1404x

Na een intussen 7 jaren durende strijd tegen de overheid, is er nog steeds geen duidelijkheid over schadevergoeding of compensatie voor de rietsnijders. Wel is intussen duidelijk dat ook dit gebied in navolging van de aangrenzende weilanden onder water gezet zal worden. Gelukkig kon Jetske er wel bij zijn toen het laatste riet hier vorige week werd geoogst. Haar uitgebreide fotoverslag kun je hier vinden: “Rupsmaaier in het rietland”.

Een noodkreet uit het rietland

Nadat ik hier begin april al een paar artikelen had geschreven over de problemen waarmee de rietsnijders in de Prikkepolder werden geconfronteerd als gevolg van de gewijzigde waterhuishouding in het gebied (“Help, de rietsnijder verzuipt” en “Daarom verzuipt de rietsnijder“), bereikte me vorige week opnieuw een noodkreet van de rietsnijders: het riet lijkt te roesten en vroegtijdig af te sterven. Tot dusver was duidelijk dat de waterstand in het rietland van Klaas omhoog ging als gevolg van kweldruk door de aanleg van nieuwe natuur annex waterberging in het naastgelegen gebied Wetering West. Nu lijkt er meer aan de hand te zijn …

Omdat wat frisse lucht en beweging zo tegen het eind van de Olympische Spelen geen kwaad kon, besloot ik mijn blogvakantie even te onderbreken om samen met mijn fotomaatje Jetske en haar zwager rietsnijder Klaas de situatie even in ogenschouw te nemen …

160819-1401x

In de Prikkepolder aangekomen, liet Klaas zien wat er aan de hand is. Op de bovenstaande foto is goed te zien, dat het riet alleen langs de water hogere randen van de rietpercelen tot volle wasdom komt. Daar is het riet manshoog en getooid met mooie volle pluimen. Op de onderstaande foto is goed te zien, dat het riet verderop in het perceel nauwelijks tot borsthoogte reikt en van pluimen is nauwelijks sprake …

160819-1405x

Klaas trok hier en daar een stengel uit de grond om uit te kunnen leggen wat er gebeurt. Blad en stengels hebben vroegtijdig hun volle groene kleur verloren, ze kleuren geel en bruin en de bladeren krullen op een ongebruikelijke manier op …

160819-1407x

En zo ziet het blad er van dichtbij uit. Zo mag het riet er in november of december misschien uitzien tegen de tijd dat de rietoogst begint, maar in augustus is dat normaal gesproken zeker niet aan de orde …

160819-1439x

Veel stengels hebben zelfs hun blad al helemaal verloren. Geen wonder dat het riet maar amper tot borsthoogte reikt, de groei is er volledig uit en het riet lijkt af te sterven. In de ruim 30 jaar dat Klaas hier als rietsnijder actief is, heeft hij dit nog niet eerder meegemaakt …

160819-1443x

Alleen aan de hoger gelegen randen van de rietpercelen van Klaas groeien nog mooie groene rietstengels, die fris en vol in het blad zitten. Zo hoort gezond riet eruit te zien …

160819-1451x

Om het verschil met gezond riet nog wat beter te kunnen zien, zijn we na de inspectie van Klaas zijn percelen in de Prikkepolder nog even naar een stuk rietland bij het wat verderop gelegen Kalenberg gereden …

160819-1505x

Daar dragen alle rietstengels mooie volle pluimen die zachtjes wiegen in de zuidelijke wind, en het riet is er meer dan twee meter hoog. Zo had het riet in de Prikkepolder er momenteel ook bij moeten staan …

160819-1506x

Omdat met het afsterven van het riet zijn broodwinning wordt bedreigd, heeft Klaas de Wageningen Universiteit in de arm genomen om de oorzaak te achterhalen. Onderzoek van het water heeft intussen geleerd dat het ijzergehalte in het water ruim zes maal hoger is dan in de tuinbouw maximaal schijnt te zijn toegestaan. Het heeft er alle schijn van dat door de aanleg van de waterberging in Wetering West water uit een dieper liggende ijzerhoudende bodemlaag in beweging heeft gebracht, dat nu in de Prikkepolder omhoog komt. Gisteren hebben medewerkers van de Universiteit Wageningen in de Prikkepolder monsters van het riet uit het land gehaald voor onderzoek.

Ik blijf de zaak volgen. Maar met het oog op de warmte die momenteel over ons land rolt, trek ik mij op zoek naar verkoeling voorlopig in alle rust weer even terug in mijn hangmat …   🙂

– wordt vervolgd –