Afscheid van een rietsnijder

Geplaatst op 29 december 2019 - 10:47 door Jan K. alias Afanja

Het zat er al een paar jaar aan te komen, maar dit najaar was het dan toch zo ver. Rietsnijder Klaas, die ik met tussenpozen al een jaar of 10 volg bij zijn werkzaamheden in ’t rietland in de Weerribben, is geen rietsnijder meer …

Sinds Jetske me een jaar of twaalf geleden kennis heeft laten maken met de rietcultuur, waarbij ze me ook voorstelde aan haar zwager Klaas, heb ik het werk in het riet jammer genoeg eigenlijk alleen maar achteruit zien gaan. Omdat Klaas eind 2009 op zoek was naar iemand die dat werk op video vast wilde leggen, zijn we overeengekomen dat ik daar wel een poging toe wilde wagen. Dat resulteerde na tweemaal een winter en voorjaar filmen in een film van een uur, waarop ik nog steeds wel trots ben. Maar eerlijk is eerlijk: zonder adviseur en hoofdrolspeler Klaas had ik hem niet kunnen maken. Hieronder zie je de trailer van ‘Werk in het Weerribbenriet’ …

Met het maken van die film ben ik in feite nog net op tijd geweest, want sindsdien is de situatie in Klaas zijn rietland snel neerwaarts gegaan. Van het boerenland dat bij Wetering West altijd grensde aan Klaas zijn rietland is niets meer overgebleven. Het gebied is veranderd in de grootste waterberging van de provincie Overijssel. In die nieuwe waterberging staat altijd water, en dat water drukt buiten de waterberging het grondwater in het aangrenzende rietland omhoog …

Wat de treurige gevolgen daarvan zijn, heb ik in 2016 al eens uitgebreid in woord en beeld getoond. Er viel werkelijk niet meer te werken. Belangstellende nieuwe volgers en andere geïnteresseerden verwijs ik graag naar een serie deerniswekkende logjes uit april 2016:

– Help de rietsnijder verzuipt! (1)
– Help de rietsnijder verzuipt! (2)
– Waarom verzuipt de rietsnijder?
– Daarom verzuipt de rietsnijder!

Er speelt echter meer. Misschien is het klimaatverandering, misschien is het stikstof … ik heb geen idee. Maar ik heb de rietoogst de laatste jaren ook duidelijk minder zien worden op verschillende percelen. Kortere stengels, minder pluim, toenemende verbossing, het zijn allemaal zaken waar de rietsnijder niet blij van wordt …

Tel daar teruglopende, of zelfs wegvallende subsidies bij, dan zal duidelijk zijn dat er klappen vallen in het rietland. Dat betekent niet alleen dat de rietcultuur verloren dreigt te gaan en dat er mensen brodeloos raken, maar vooral ook dat het kenmerkende landschap met de uitgestrekte rietvelden van het Nationaal Park Weerribben-Wieden verloren zal gaan …

Na een jarenlange strijd tegen de overheid is het Klaas gelukt om er met een compensatieregeling een punt achter te zetten. Dat betekent een zorg minder, maar het doet toch ook wel een beetje pijn. De Prikkepolder waar meerdere generaties van de familie als rietsnijder werkzaam zijn geweest, zal net als de aangrenzende weilanden onder water worden gezet …

Klaas, het ga je goed bij alles wat je vanaf nu doet. We treffen elkaar wel weer.
IJs en weder dienende hoop ik het werk in het riet de komende jaren zo af en toe elders nog eens wat te kunnen te volgen, want ik ben er nog niet op uitgekeken.

* met dank aan Jetske voor enig redactioneel werk.

Twee maatjes in ’t riet

Geplaatst op 18 april 2019 - 10:32 door Jan K. alias Afanja

Vandaag sluit ik deze korte serie over het werk in het rietland af met een aantal foto’s van twee trouwe maatjes. Om te beginnen is daar Rhena, het trouwe maatje van rietsnijder Klaas-Jan. Rhena is duidelijk gewend om een lekker plekje op te zoeken als de baas aan het werk is …

De tweede is mijn fotomaatje Jetske, dochter van een rietsnijder die mij een jaar of tien geleden introduceerde in de wereld van de rietsnijders. Tegen het eind van onze fotosessie nam Jetske de gelegenheid te baat om nog even wat foto’s van Rhena te maken. En als dank voor het gewillig poseren volgde er nog even een fijne kroelsessie …

1. Jetske en Rhea

2. Jetske en Rhea

3. Jetske en Rhea

4. Jetske en Rhea

5. Jetske en Rhea

Bij het zien van dit hoogblonde duo legde Klaas-Jan zijn werk even neer om nog even een paar plaatjes te schieten voor het familiealbum …

Klaas-Jan kamt

Geplaatst op 17 april 2019 - 10:25 door Jan K. alias Afanja

Met foto’s kun je veel duidelijk maken. Met video kun je soms nog net wat meer duidelijk maken. Dat is naar mijn idee ook het geval met het kammen van het riet. De fotoserie van gisteren heeft daarvan een aardige indruk gegeven, denk ik. Maar pas in videobeelden zie je hoeveel ruigte er uit ieder bosje riet getrokken wordt. En daarmee krijg je ook een indruk hoe arbeidsintensief die rietteelt is.

Dat het riet snijden Klaas-Jan echt in het bloed zit, kun je naar mijn idee mooi zien tegen het eind van de video. Met vaardige hand maakt hij de onderkant van het dikke bos riet zo vlak mogelijk. En dan moet al dat riet later in de schuur nog worden verwerkt tot bossen met een exacte omvang van 46 cm. Over arbeidsintensief gesproken …

– wordt vervolgd –

Het riet wordt gekamd

Geplaatst op 16 april 2019 - 10:39 door Jan K. alias Afanja

Gisteren vertelde ik dat Jetske en ik op het werkterrein van de rietsnijders aankwamen tijdens hun lunchpauze. Erg lang duurt zo’n pauze van de rietsnijders over het algemeen niet. Ook in dit geval togen de mannen al snel weer aan het werk, want zeker op een mooie, werkzame dag als deze moeten er meters gemaakt worden om de oogst binnen te halen …

En ja, eerlijk is eerlijk, het ziet er op zo’n mooie dag allemaal knap idyllisch uit. Maar vergis je niet, het werk van de rietsnijder is zwaar werk. Dat geldt ook voor het kammen van het riet. Hierbij haalt de rietsnijder m.b.v. een kammachine de ruigte, het natuurlijk afval, uit het riet. Ik heb dat al eens mogen proberen, en daarbij werd me al snel duidelijk dat die machine bij elk bosje zijn best doet om je over die scherpe tanden te trekken …

2. het riet wordt gekamd

3. het riet wordt gekamd

4. het riet wordt gekamd

5. het riet wordt gekamd

6. het riet wordt gekamd

7. het riet wordt gekamd

8. het riet wordt gekamd

9. het riet wordt gekamd

10. het riet wordt gekamd

11. het riet wordt gekamd

12. het riet wordt gekamd

13. het riet wordt gekamd

14. het riet wordt gekamd

15. het riet wordt gekamd

16. het riet wordt gekamd

– wordt vervolgd –

Lunchtijd in het rietland

Geplaatst op 15 april 2019 - 12:09 door Jan K. alias Afanja

Jetske leidde me deels over onverharde wegen zo ongeveer naar het hart van De Weerribben tussen de dorpjes Nederland en Kalenberg. Daar ligt omgeven door bosschages een stuk rietland dat gepacht wordt door Klaas-Jan, een aangetrouwde neef van Jetske …

Het was duidelijk dat de rietsnijders het maaiwerk al achter de rug hadden. Het gemaaide riet stond in schoven lekker in zon en wind te drogen. De rietsnijders zelf waren echter niet te zien …

Een blik op het horloge leerde dat ’t op dat moment tegen twaalven liep. Dat betekent ook in het rietland meestal lunchtijd. En zo was het ook die dag, want vrijwel gelijktijdig met ons kwam één der rietsnijders het land op met de lunch. Een schreeuw over het rietland was genoeg om de andere mannen tevoorschijn te laten komen …

3. de lunch arriveert

4. rietsnijder bij de kammachine

5. rietsnijder en hond

Terwijl de rietsnijders zich met hun vismaaltijd terugtrokken in de keet, nestelden Jetske en ik ons met ons broodje in de zon. Het duurde niet lang of Rhena, de hond van één van de rietsnijders, kwam gezellig bij ons liggen …

6. lunchtijd in de keet

7. Jetske en Rhena

8. Rhena

– wordt vervolgd –

In het Weerribbenriet (3)

Geplaatst op 22 februari 2019 - 11:32 door Jan K. alias Afanja

Omdat het gemaaide riet in schoven bijeen staat, verplaatst de rietsnijder zijn werkplek regelmatig. Zo kan hij het afval uit het riet kammen zonder dat hij met elk bosje heen en weer moet lopen …

Zodra hij zijn werkplek heeft verplaatst, begint de rietsnijder de ruigte die uit het riet is gekamd op te ruimen. Dat doet hij simpelweg door het te verbranden. Hoe lang dat nog kan, is ook maar de vraag. Er gaan stemmen op om het verbranden te verbieden, dat zou betekenen dat de rietsnijder het moet verzamelen en afvoeren. En wie dat zal betalen …? De rietsnijder, vrees ik. Zo lang die zijn werk nog kan doen tenminste …

Het werk van de rietsnijder is momenteel alleen lonend dankzij subsidie. Nu de overheid van plan is om die subsidie te halveren, valt er voor de meeste rietsnijders straks zelfs geen droog brood meer te verdienen. En voor de rietsnijder die het misschien nog wel lonend kan maken, heeft de overheid nog een andere verrassing in petto. Tot nu toe wordt er voor de pacht van rietlanden gewerkt met langjarige contracten. Ook daar wil de overheid van af. Dat zal de nekslag zijn voor veel rietsnijder, maar ook voor natuur en landschap …

de werkplek is werkplaatst

even wat vuil wegwerken

aanvoer van brandstof

Jetske en Kelev

nog even ’t vuurtje opppoken

De rietsnijders zijn onontbeerlijk voor het behoud van de uitgestrekte rietlanden in de Weerribben en de Wieden, maar ook in De Alde Feanen en verschillende andere gebieden in ons land. Wanneer de rietlanden niet jaarlijks worden gemaaid, dan zullen ze binnen enkele jaren veranderen in bossen. Dat was al goed te zien in het perceel waar Klaas dinsdag aan het werk was. Om de paar meter schiet een klein boompje tussen het riet omhoog. De rietmaaier kan die jonge twijgen nu nog aan, maar na een tweede jaar komt hij er niet meer doorheen …

ruigte in de hens

wel even aan de goede kant van vuur en rook blijven

dat fikt lekker

de restanten

de rietsnijder hervat het kamwerk

Nee, het was niet echt een heel vrolijk bezoek aan de rietsnijders. Er hingen niet alleen grijze rookwolken boven het rietland, maar ook de spreekwoordelijke donkere wolken met het oog op de toekomst waren voelbaar. Voor Kelev maakte het allemaal niets uit, hij was en is gewoon heer en meester over zijn domein …

Tot slot: bij RTV Oost kun je terecht voor een radio-interview en een tv-interview over de problemen.
Met dank aan RTV Oost en mijn fotomaatje Jetske, ook zij publiceerde een logje over de ‘Kopzorgen in het rietland’.

In het Weerribbenriet (2)

Geplaatst op 21 februari 2019 - 11:21 door Jan K. alias Afanja

Na de lunch hervatte de rietsnijder zijn werk. Zo lang je het niet met eigen ogen hebt gezien, kun je je nauwelijks voorstellen hoeveel werk er verzet moet worden om 1 bos riet samen te stellen …

Zoals ik gisteren al schreef, moeten alle grassen en ander groen uit het riet worden gekamd. De rietsnijder gebruikt daarvoor een machine met metalen pennen op een lopende band. Hij pakt steeds een bosje riet stevig vast en duwt de ondereinden van de stengels over de metalen pennen. Zo wordt alle ruigte uit het riet getrokken …

de rietsnijder aan het werk

de rietsnijder kamt het riet

gras wordt uit het riet gekamd

stalen pennen trekken het vuil eruit

er gaat veel door zijn handen

Vele tientallen van die kleine bosjes later ligt er een groot bos riet op de stellage, en die moet daar af … Dat kan daar midden in het rietland maar op één manier: op de schouder. Een jaar of wat geleden heb ik zelf eens zo’n bos op de wagen gegooid, maar dat valt niet mee. Respect voor die man en zijn collega’s …