Daar bij die baggeraar

Bijna aan de zuidkant van het dorp naderen we een lange voetgangersbrug over de Dwarsgracht. Vlak vóór die brug nemen wij een afslag naar rechts om in westelijke richting over de Cornelisgracht richting Jonen te varen …

Terwijl aan bakboord voor de tweede keer die dag een kano passeert, zien we op de rechteroever een bronzen beeld staan. ‘De Baggeraar’ (Google Maps) is gemaakt door beeldend kunstenaar Janno Petter, die tot zijn dood aan de Dwarsgracht woonde …

Het beeld stelt een veenarbeider met een baggerbeugel voor, een soort net aan een lange stok. Daarmee kon het veen, tot een diepte van twee meter onder water, van de bodem worden getrokken. Het natte veen werd op stroken land (de z,g, legakkers of ribben) gelegd om in te dikken. Tussendoor werd het natte veen een aantal keer aangestampt en na een week werd het tot turven gesneden. Die turven moesten weken drogen, totdat ze in luchtige ronde hopen konden worden gestapeld om verder te drogen …

Het moet loodzwaar werk geweest zijn, je ziet aan de baggeraar hoeveel kracht er nodig is om die natte veenbagger boven water te krijgen. En dan te bedenken dat mijn eerst bekende voorouder uit deze regionen afkomstig was. De familie is hier vandaan met de vervening meegetrokken en vervolgens in Fryslân terecht gekomen, vermoed ik. Een veenbaas zal die eerst bekende voorouder vast niet geweest zijn …

Nadat we Dwarsgracht achter ons hadden gelaten, zagen we op de linkeroever een zwanenpaar met een jong in het lange gras staan. Het zouden niet de laatste zwanen van de dag zijn. Voor ons was het tijd om een stukje verderop even voor anker te gaan en koffie te drinken …

Ode aan een schaatser

We blijven nog even in winterse sferen. Toen het anderhalve week geleden nog wat winterde, hebben Jetske en ik samen een ritje door de Weerribben gemaakt. Nee, niet op de schaats maar veilig en behaaglijk in de auto. Hoewel het ijs na enkele nachten met lichte tot matige vorst nog niet overal betrouwbaar kon zijn, zagen we tot onze verbazing die dag ook op diepere vaarten en sloten veel mensen het ijs op gaan, ook met kleine kinderen. Afijn, daar ga ik het hier niet over hebben, want dat verhaal is door mijn fotomaatje in woord en beeld mooi beschreven in haar logje ‘De verloren schaatsen’


Voordat we aan de kant van het ijs getuige waren van dergelijke gekkigheid, bracht Jetske ons naar het beeld ‘De schaatser’ bij Sint Jansklooster (Google Maps). Dit is een beeld van de winnaar van de Elfstedentochten van 1985 en ’86: Evert van Benthem, die op een steenworp afstand van het beeld geboren is in Sint Jansklooster. Het kunstwerk is in opdracht van Dorpsbelang gemaakt door dorpsbewoner en hout- en metaalkunstenaar Albert Weijs en op 22 april 2022 onthuld door Evert van Benthem zelf …


“Een kunstwerk van Evert van Benthem maken is natuurlijk het beeld van een schaatser voor ogen hebben, maar het liefst wel met een extra dimensie,” zo vertelt de kunstenaar zelf op een infobord op de achterkant van de sokkel …

Zeg je Evert van Benthem, dan zeg je Elfstedentocht. Zeg je Elfstedentocht, dan denk je aan een van oudsher historisch schaatsspektakel, waar vele schaatsers van droomden en nog steeds van dromen om er ooit aan mee te kunnen doen. Waar veel schaatsers zijn, daar zijn nog meer schaatsen. Een historische tocht betekent oude schaatsen, Friese doorlopers, houtjes. Het beeld van Van Benthem is daarom gemaakt van oude Friese doorlopers


Hij staat er in de pose van de schaatser die in 1986 kracht zette om weg te rijden van zijn tegenstander Rein Jonker, om daarna ruimschoots als eerste over de eindstreep op de Bonkevaart te komen. Kijk je naar Evert van Benthem zijn rechterschaats, dan zie je dat er een stukje mist uit het schaatsijzer. Dit is een knipoog naar de Elfstedentocht van 1985. Na zijn overwinning bleek dat hij met een kapotte schaats had gereden. Nummer 13 staat dus niet altijd voor kommer en kwel …

Een kuier door Jorwert

We zetten onze rit voort en kwamen na ons bezoek aan Boazum al snel aan in Jorwert, Jorwerd in het Nederlands (Google Maps). “Het eerste het beste parkeerplekje in het centrum van het dorp is voor ons,” besloot Jetske. En zo was het ook, scheef tegenover ‘het Wapen van Baarderadeel’ zette ze de auto aan de kant …


Jorwert ligt in het hart van het vroegst bewoonde terpengebied van Fryslân. Het is één van de kenmerkende terpdorpjes die vaak met hulp van monniken gebouwd werden langs de Middelzee, die Fryslân tot de 16e eeuw in tweeën spleet. Jorwert zelf lag op veilige afstand van de veranderlijke kuststrook en raakte in verval toen de Middelzee werd ingepolderd. Dat is tegenwoordig niet meer aan het dorp af te zien …

We passeren ‘het Wapen van Baarderadeel’ met daarvoor het beeld ‘de Foardrager’ van kunstenares Hanneke Roelofsen. Het beeld legt een verbinding met het al 50 jaar bestaande ‘Iepenloftspul Jorwert’. Ik kom hier later nog op terug.

De Foardrager vertelt van poëzie, van al die verhalen die wij in ons dragen. Onder zijn voeten, op de sokkel, staan regels uit gedichten, speciaal gemaakt voor die gelegenheid. Door Jorwerters van de jongste tot de oudste, gekrast in tabletten natte klei. Geglazuurd en gebakken bij Tichelaar. Als verbinding, over al die tegels lees je regels uit Slauerhof, uit Shakespeare, uit scripten van 50 jaar Iepenloft. Regels, speciaal in het Fries, voorgedragen in de Notaristún …’

We vervolgen onze weg en komen langs een fraai optrekje met in de tuin een grote oude boom die last van zijn voet lijkt te hebben …

En dan zijn we uitgekomen bij de op een terp gebouwde, uit de 12e eeuw daterende Sint-Radboudkerk of Redbadtsjerke


  • wordt vervolgd

Gevonden: Ouders met kind

Vorige week zondag schreef ik onder de titel: ‘Gezocht: ouders met kind’ een logje over een beeld van Kees Verkade dat leek te zijn verdwenen uit het centrum van Drachten. Waar kon dat nou gebleven zijn …?

Het antwoord kwam sneller dan verwacht. Terwijl ik vorige week woensdag met Jetske op pad was, kreeg ik een telefoontje van een ambtenaar van de gemeente Smallingerland. Om te beginnen wist ze me gerust te stellen: het beeld stond niet ergens in een stoffig depot en het was ook niet verkocht.
Het beeld blijkt in het verleden verschillende keren ten prooi te zijn gevallen aan vandalisme. In opdracht van de gemeente werden vernielingen wel elke keer netjes hersteld door Verkade, maar uiteindelijk werd besloten om het beeld te verplaatsen naar een veiliger locatie. Die locatie werd gevonden in de binnentuin van Museum Dr8888.

De onderstaande foto van het messing beeld uit 1971, dat overigens voluit ‘Vader en moeder met slingerend kind’ heet, is afkomstig van Museum Dr8888

Met dank aan de gemeente Smallingerland en Museum Dr8888.

Peije Rasp, de laatste speelman

Vanaf het Franse Pleintje wandelde ik naar het carillon, dat precies in het centrum van het oude Drachten staat. Tot de demping van de Drachtster Vaart halverwege de jaren 60 lag hier een ophaalbrug om van noord naar zuid te kunnen komen …

Tussen 2012 en 2015 is de Drachtster Vaart vanaf het centrum in westelijke richting heropend. Ten tijde van de turfwinning bracht ’t water welvaart, tegenwoordig hoopt men een graantje van het watertoerisme mee te pikken …

Aan de waterkant staat een beeld van Peije Rasp (1879- 1941), gemaakt door Mindert Wilstra. Peije was een in Ureterp als Freerk de Jong geboren straatmuzikant. Hij was de laatste echte speelman die bijna veertig jaar door Zuidoost-Fryslân zwierf met zijn trekharmonica. Hij speelde wat de mensen wilden: “Wat moat it wêze, in psalmke of in walske?” was zijn gebruikelijke vraag. Hij speelde op bruiloften en partijen, maar scharrelde ook als straatmuzikant zijn kostje bij elkaar. Hij begeleidde reisjes van ouden van dagen en zorgde ’s winters voor sfeer op het ijs. Bekend is het verhaal dat hij eens op zijn knieën voor het open raam van een ziek kind een uur lang zachtjes muziek maakte. Geen wonder dus dat Peije een eervol plekje in het centrum van Drachten heeft gekregen op de plek waar hij veel heeft gespeeld …

Op de draagbalken van het carillon staat een tekst van de schrijver en dichter Harmen Wind. Deze tekst verwijst naar de vier elementen: aarde, vuur, water en lucht en is zowel in het Nederlands (buitenkant) als in het Fries (binnenkant) aangebracht. Ook de relatie van Drachten met de turfwinning en het belang van de Drachtster vaart liggen in de tekst besloten…

Kunst in Park Vijversburg

Na de fotosessie bij de kleurrijke palen aan de voet van het ooievaarsnest was het tijd om weer wat koelte op te zoeken. Door het bos liepen we in de richting van Villa Vijversburg. Onderweg werd deze uitgebloeide paardenbloem wel erg mooi door de zon uitgelicht tegen de schaduwrijke bosrand …

Bij een van de vele vijverpartijen kregen we een eerste glimp te zien van het statige landhuis …

Voordat we bij de villa waren, kwamen we o.a. langs een aantal hardstenen beeldhouwwerken van Hans Kohnen getiteld ‘Reflecties’. Ook Bacchus liep er te pronken in de zon. Aan de overkant van de snelweg konden we nog net het bovenste deel van ‘De Kelk’ zien, een bouwwerk van cortenstaal van Ruud van de Wint, dat daar in de Overtuin van Vijversburg staat …

– wordt vervolgd –

Terug op aarde

Zo, eerst maar even een onderbreking van de wolkenserie. Even weer met beide benen op de vertrouwde Friese grond om maar weer eens wat bij te praten. Een fijne plek voor een goed gesprek of om gewoon eens lekker in je eentje wat te mijmeren, vind ik nog altijd de Ecokathedraal bij Mildam. De laatste keer dat ik daar was, lag er bij de ingang een fraai welkom naast het pad …

170816-1213x

Donderdag waren we weer eens op de Pijnpoli van Nij Smellinghe. Dat is toch echt een veel minder fijne plek, en echt een goed gesprek heb je er ook maar zelden. Er is nog steeds geen voortgang m.b.t. mijn door acnes veroorzaakte buikklachten. Omdat ook de laatste injectie in de gekwelde zenuwbaan geen effect heeft gehad, heeft ook de anesthesist de te volgen route nu weer bijgesteld. De verdere behandeling zal in nu eerste instantie niet bestaan uit het toebrengen van inwendige stroomstootjes, zoals oorspronkelijk de bedoeling was. De volgende stap voert me eerst naar de afdeling fysiotherapie in het ziekenhuis. Daar mag ik me over enige tijd al mijmerend overgeven aan uitwendige stroompjes …

171005-1330x

Oftwel: the fat lady sing the blues ... (dit beeld – titel mij niet bekend – staat in een trappenhuis in Nij Smellinghe).

Voorlopig wacht ik de volgende stap in mijn zoektocht naar genezing eerst maar weer af. Intussen sukkel ik zo goed en zo kwaad als het gaat wat voort. Zo lang ik geen strakke kleding hoef te dragen, kom ik mijn tijd voorlopig binnenshuis nog wel door zonder me te hoeven vervelen. Dat betekent voor mijn weblog dat waarschijnlijk wat van hot naar her schieten de komende tijd, maar dat zien we wel.

Maar eerst weekend, geniet ervan!