’t Begin van de Drachtstervaart

Geplaatst op door

Ik ga nog maar even verder met foto’s van mooie of bijzondere plekjes in en rond Drachten. Bevonden we ons de afgelopen dagen bij het Zuiderend en de Zuiderdwarsvaart, we gaan nu naar het uiterste westen van Drachten. De foto hieronder is gemaakt in oostelijke richting vanaf de brug in de Werf bij het Buitenstvallaat (Google Maps). Aan de horizon ligt 3,5 km verderop het centrum van Drachten …

aan het begin van de Drachtstervaart bij Buitenstvallaat

Enkele dagen geleden schreef ik in het logje ‘Bij de Forten’ al dat de basis voor het huidige Drachten ligt bij het graven van de Drachtstervaart en de beide Dwarsvaarten. De omgeving van Noorder en Zuider Dragten bestond uit veen. Van dit veen werd turf gemaakt en dat werd door heel Nederland vervoerd. De beste manier om het te vervoeren was via het water, maar dat was via natuurlijke waterwegen moeilijk te realiseren. Daarom werd in 1641 begonnen met het uitgraven van een vaart: de Drachtstervaart, voluit: de Drachtster Compagnonsvaart …

kaartje Drachten met Drachtstervaart en de Dwarsvaarten

De vaart mocht beginnend bij Buitenstvallaat worden uitgegraven door Passchier Hendriks Bolleman, een koopman uit Den Haag. Voor het graven van de vaart werden naar verluidt 800 arbeiders tewerkgesteld. Dat de twee dorpjes na het graven van de vaart snel naar elkaar toe groeiden, blijkt wel uit het feit dat er bij de brug in Drachten al rond 1643 een school was gebouwd …

Buitensvallaet gezien vanaf de brug bij de Werf

Het graven en de exploitatie van de vaart had nogal wat voeten in aarde. In ‘Vier eeuwen turfwinning’ valt te lezen: ‘Bolleman verplichtte zich om tussen de Smalle Ee en het hoogveen in oostelijke richting een kanaal te graven, tussen de beide dorpjes door, met dwars daarop een vaart naar het noorden en naar het zuiden. De aanleg van bruggen en sluizen was daarin begrepen. In ruil hiervoor zou Bolleman een kwart van het veen met de ondergrond ontvangen, alsmede het veen dat bij het graven van het kanaal vrijkwam. Van iedere praam turf van veertig voet lengte mocht hij een afvaartgeld heffen van acht stuivers, van kleinere pramen vijf stuivers 35. Het kanaal moest binnen een jaar gegraven zijn. Naast Bolleman nam nog een aantal Hagenaars in de onderneming deel. Omdat net als eerder bij de Burmaniasloot ook in dit geval de Hogeweg doorgraven moest worden, kwam er wederom verzet van andere grietenijen. In 1649, toen de vaart al lang in bedrijf was, werd Bolleman door de Staten van Friesland een octrooi verleend. Door tegenstanders werd hiertegen een procedure gestart die zij uiteindelijk in 1655 verloren …’

bij Buitenstvallaat
vergane glorie

In de loop der jaren zijn verschillende mensen eigenaar geweest van de Drachtstervaart. De eerste eigenaar was Passchier Hendriks Bolleman, maar omdat hij in 1653 failliet ging, werd de boel verkocht aan Feyo van Heemstra en Isbrandus Ecofeen tot Bergclooster. In 1674 werd Sjoerd van Aylva de eigenaar. In 1754 ging het eigendom over op Douwe Aukes en Sijtske Wiegers. Pas in 1858 werden de inwoners van Drachten eigenaar van hun vaart …

zicht op de oude sluis en het ophaalbruggetje bij Buitenstvallaat

– wordt vervolgd

24 gedachten over “’t Begin van de Drachtstervaart”

  7. Wat interessant en wat een mooie foto’s erbij, Jan! Dat boek over de turfwinning staat ook bij mij in de kast. Maar dat al halverwege 1600 met de vervening rond Drachten werd begonnen was ik vergeten. De vervening rond bijvoorbeeld Appelscha begon veel later. Toch altijd fascinerend te beseffen hoezeer ons land vorm heeft gekregen door en met de turfwinning.

    Geliked door 1 persoon

    • Dankjewel, Peter. Dat de vervening bij Appelscha veel later begon, heeft volgens mij te maken met het feit dat daarvoor eerst de Opsterlandse Compagnonsvaart gegraven moest worden. Daar werd weliswaar net wat eerder mee gestart vanuit Gorredijk, maar het heeft zo’n 200 jaar geduurd, voordat dat kanaal tot aan Appelscha was uitgegraven. De turfwinning ligt inderdaad voor een groot deel aan de basis van onze landrichting. Dat is op veel kaarten nog steeds mooi terug te zien.
      Het leek me een goed idee om deze serie naar zwart/wit.

      Geliked door 1 persoon

  12. Dat de turfwinning een heel belangrijke bron van inkomsten was, hebben we al vaak mogen lezen op je blog. Hier zien we er nogmaals een levend bewijs van. Dat men dit hele kanaalsysteem in één jaar moest graven deed me wel een beetje opkijken.

    Geliked door 1 persoon

Reacties zijn gesloten.