Op mijn opmerking in het logje van gisteren dat alleen de lichtende nachtwolken nog ontbraken, schreef Leo:
“Ik begrijp je als weerman …, maar deze vind ik wel fijner dan die donkere wolken … ofschoon die s’ avonds wel mooi rood kunnen kleuren.” Hier is sprake van een misverstand, en dat wil ik hier graag even uit de doeken doen.
Leo bedoelde waarschijnlijk gewone wolken, zoals we die bij zonsondergang vaak zien. Soms kleuren ze roze of rood zoals op de linker foto hieronder. Andere keren schuiven wolken als donkere vlekken voor de ondergaande zon, waar de mooiste kleuren ineens achter verdwijnen, zoals op de middelste foto. En vaak leveren zon en wolken bij zonsondergang een mooi samenspel van lucht en kleuren, zoals op de derde foto. Maar dit zijn geen lichtende nachtwolken …
wolken bij zonsondergang – 1
wolken bij zonsondergang – 2
wolken bij zonsondergang – 3
Lichtende nachtwolken zijn een vreemd soort ragfijne wolken, die in juni en juli ongeveer een uur na zonsondergang en een uur vóór zonsopkomst het licht van de zon weerkaatsen en daardoor als een lichtende wolkensluier aan de horizon te zien zijn. Dat speelt zich af op een hoogte van ongeveer 85 km, dus ver boven onze gewone wolken, waarvan de toppen nooit hoger komen dan 20 km. Ze ontstaan bij zeer lage temperaturen, tussen 90 en 145 graden Celsius onder nul, doordat waterdamp als een ijslaagje neerslaat op uiterst kleine deeltjes, bijvoorbeeld stof van meteorieten. Het ijs dat de deeltjes omhult reflecteert het zonlicht, waardoor het lijkt alsof de wolken oplichten …
lichtende nachtwolken juni 2005 (1)
lichtende nachtwolken juni 2005 (2)
lichtende nachtwolken juni 2005 (3)
In Nederland zijn lichtende nachtwolken zeldzaam, maar ze zijn vaker te zien dan poollicht. De grootste kans om ze te zien is het grootst tussen ongeveer 15 juni en 15 juli, als het hoog in de atmosfeer het koudst is (in tegenstelling tot aan de grond, waar de temperaturen dan juist het hoogst zijn) en de hoeveelheid waterdamp maximaal.
Dankzij internet wist ik al van het bestaan van lichtende nachtwolken, maar ik kreeg ze voor het eerst te zien op 20 juni 2005. Zie de drie foto’s hierboven.
lichtende nachtwolken juli 2008 – 1
lichtende nachtwolken juli 2008 – 2
lichtende nachtwolken juli 2008 – 3
Vooral de kleur van de wolken is opvallend. Waar andere wolken ’s nachts vooral donker en grijs zijn, hebben lichtende nachtwolken een zilverwitte, blauwachtige kleur. Ik was meteen verslingerd … wat een prachtig verschijnsel was dit met die zilverblauwe draden, die als zachte vitrage aan het hemelgewelf leek te wapperen. Het duurde drie jaar voordat ik opnieuw de kans kreeg om de lichtende nachtwolken te fotograferen. De serie hierboven heb ik in juli 2008 gemaakt bij het strandje bij Smalle Ee.
lichtende nachtwolken juni 2009 (1)
lichtende nachtwolken juni 2009 (2)
lichtende nachtwolken juni 2009 (3)
2009 was tot nu toe wat mij betreft het absolute topjaar, toen heb ik gedurende 6 0f 7 nachten lichtende nachtwolken of NLC’s (Noctilucent Clouds) kunnen fotograferen. Dat leverde o.a. de drie foto’s hierboven op, die ik gemaakt heb bij It Eilân bij Goëngahuizen.
Sindsdien is het rustig op het NLC-front. Het ontstaan van lichtende nachtwolken is o.a. afhankelijk van de zonneactiviteit. Hoe hoger deze is hoe minder lichtende nachtwolken er zijn. Maar dat kan ik dan weer niet zo goed rijmen met het feit dat we momenteel tegen zonneminimum aan zitten. Ook de klimaatverandering heeft mogelijk invloed op lichtende nachtwolken. Feit is dat ze ongeveer net zo moeilijk te voorspellen zijn als poollicht. Een ander feit is dat ik voor het laatst lichtende nachtwolken heb gezien op 14 juli 2009. Ik sluit af met een foto die ik op die avond bij ons in de straat heb gemaakt van prachtige ‘wokkelstructuren’ die heel kenmerkend zijn voor lichtende nachtwolken…
Hopelijk begrijpen jullie nu waarom ik me tijdens onze vakantie in huize ruim zicht had verheugd op lichtende nachtwolken. 🙂