de Pol | Afanja's Weblog

Vorige week vrijdag zijn fotomaatje Jetske en ik weer samen een dagje op pad geweest. Omdat we geen bijzonder doel of onderwerp hadden afgesproken, besloten we op de bonnefooi een ritje door de Kop van Overijssel te maken. Jetske koos om te beginnen voor een route die we eerder eens in tegengestelde richting hebben gereden. Een glimp van een mooie weerspiegeling op het oppervlak van een vennetje deed Jetske al snel op de rem trappen …

bij het Jodenveentje in buurtschap De Pol tussen Steenwijk en Willemsoord

Totdat we uit de auto stapten, lag het vennetje erbij als een bijna perfecte spiegel. Zodra we het water naderden, kwamen er echter een paar eenden uit de wal tevoorschijn. Daarmee maakten ze een eind aan de vrijwel rimpelloze weerspiegeling op het Jodenveentje (kaart Openstreetmap) …

het Jodenveentje in buurtschap De Pol tussen Steenwijk en Willemsoord

Het vennetje is gelegen in buurtschap De Pol (kaart Openstreetmap). Hier ontstond rond 1820 een kleine Joodse gemeenschap met een eigen synagoge, school en begraafplaats. Vlak bij dit vennetje – waar nu camping ‘t Veentje is – stond vroeger een boerderij van een Joodse familie, vandaar dat het in de volksmond ‘t Jodenveentje wordt genoemd …

In het begin van de 19e eeuw werden er in de provincies Drenthe en Overijssel een viertal kolonies gesticht in het kader van de toenmalige armoedebestrijding: Frederiksoord, Willemsoord, Wilhelminaoord en Boschoord …

In de kolonie in Willemsoord werden ook joodse armen gehuisvest. Voor deze groep werd een aparte buurt gecreëerd, de Jodenpol. Vanuit die tijd stamt de naam van de buurtschap ‘De Pol‘ (Google Maps). De joodse kolonisten hadden daar op De Pol tussen 1830 en 1890 ruim zestig jaar lang een levendige gemeenschap …

In 1838 werd er voor de joodse gemeenschap een school gesticht die tevens diens deed als synagoge. Ten behoeve van school en synagoge werd een rabbi aangesteld. Aan het eind van het dorp is een Joodse begraafplaats, een laatste herinnering aan deze kleine Joodse gemeenschap, die eindigde rond 1890. Op de begraafplaats staat één steen met de Hebreeuwse tekst: ‘De kleine en de grote is daar; en de knecht vrij van zijn heer’ …

Tussen 1838 en 1876 werd er actief gebruik van de synagoge, de school en het badhuis. Er was echter veel verloop door ontslag, verhuizing en desertie. Er was een gebrek aan voldoende motivatie onder de joodse kolonisten. In 1885 werd de Israëlitische gemeente te Willemsoord formeel opgeheven. De gebouwen verdwenen toen de leraar werk kreeg in Veenhuizen. Tegenwoordig herinnert alleen de oude begraafplaats met dat ene graf nog aan ‘de Jodenhoek’ zoals de plek in de volksmond nog steeds wordt genoemd …