Tagarchief: grietenij

Het Rechthuis van Oudega

Geplaatst op door

Wetend dat het blogje over ‘Vrouw Justitia in Oudega’ al een tijdlang in concept klaar stond, heb ik onlangs ook nog maar eens een tussenstop gemaakt in het dorp om een paar foto’s te maken van het toenmalige Rechthuis ….

het zogenaamde 'Rechthuis' in Oudega (Sm)

Tegenwoordig is Drachten de hoofdplaats van de gemeente Smallingerland. In de zeventiende eeuw was Oudega het bestuurlijk middelpunt van de gemeente. Dit betrof een vrij lange periode van 1663 tot 1816. In die periode zetelden hier de grietmannen van de familie Van Haersma. De grietman (tegenwoordig: de burgemeester) mocht ook rechtspreken voor kleine vergrijpen. Dit gebeurde vanuit het Rechthuis (Buorren 11) in Oudega …

het zogenaamde 'Rechthuis' in Oudega (Sm)
geveltop van het zogenaamde 'Rechthuis' in Oudega (Sm)
jaartallen 1738 - 1993 op de gevel van het Rechthuis
gevelsteen (1738 Justitia) van het Rechthuis is Oudega (Sm)
geveltop van het zogenaamde 'Rechthuis' in Oudega (Sm)

De rechterlijke macht van de grietman verdween tussen 1795 en 1813, de zogenaamde Franse tijd. In 1851 verdwenen ook de namen ‘Grietman’ en ‘Grietenij’. De laatste Grietman was sinds 1842 Martinus Manger Cats. Hij werd in 1851 ook de eerste ‘burgemeester’ van de ‘gemeente’ Smallingerland en hij bleef dit tot 1857. Het centrum van de lokale macht verhuisde naar Drachten …

informatiebordje op de gevel van het Rechthuis

Drie monniken onderweg

Geplaatst op door

Enige tijd geleden liet ik hier al eens enkele foto’s zien van een paar van wilgentenen gemaakte baltsende kraanvogels, die bij De Veenhoop aan de rand de Kraanlânnen staan. Aan de Kleasterkampen bij Smalle Ee wijst een kleine wirwar van borden erop dat er ook hier wat te zien is …

trije mûntsen ûnderweis – 1
trije mûntsen ûnderweis – 2
trije mûntsen ûnderweis – 3

Deels achter de boomwal verscholen ligt een wat hoger gelegen weiland. In het kader van het project WOODlandart is ook daar een fraai kunstwerk van wilgentenen verschenen. Op de oude kloosterheuvel staan sinds enige tijd drie van wilgentenen vervaardigde monniken die onderweg zijn. Net als de kraanvogels bij De Veenhoop zijn ook deze monniken bij Smalle Ee een verwijzing naar het verleden …

180628-1341x

In de 13e eeuw stond op deze zandrug een Benedictijner klooster. Door dit klooster werd Smalle Ee een belangrijke plaats waar veel kennis en bestuurservaring bijeen kwam. Zo was tot ongeveer 1600 onder andere het grietenijbestuur (het huidige gemeentebestuur) in Smalle Ee gevestigd. Dit verklaart ook de huidige gemeentenaam Smallingerland, die afgeleid is van Smalle Ee als bestuurscentrum.

180628-1336x

Toen in 1580 alle kloosters in Fryslân werden afgebroken, werd Smalle Ee een onbeduidend dorp. Niet veel later vestigde de grietman Van Haersma zich in Oudega. Zeven generaties Van Haersma hebben vervolgens vanuit Oudega de grietenij Smallingerland bestuurd. In de loop der tijd streefde het steeds verder groeiende Drachten Oudega voorbij. Uiteindelijk werd in 1831 het gemeentebestuur voorgoed verhuisd naar Drachten …

180628-1337x

De monniken zijn het project van De Wilgen, Smalle Ee en Buitenstvallaat. De Trije Mûntsen Underweis zijn ontworpen door beeldhouwer Jitze Sikkema en uitgevoerd met de hulp van vele enthousiaste dorpsgenoten en de kunstenaars Derk den Boer en Fokke Veurman gemaakt van lichte geschilde wilgentenen en donkerbruin gekleurde, ongeschilde wilgentenen die in de buurt zijn gekapt.