Bij de Kleastertsjerke (2)

Geplaatst op door

De Kleastertsjerke van Kortehemmen is omstreeks 1300 gebouwd in gotische stijl. Het kerkje was van oorsprong als een soort bijkerk onderdeel van het grote Benedictijner klooster Smelna in het nabijgelegen Smalle Ee, dat omstreeks 1580 werd afgebroken …

Van Drachten, de huidige hoofdplaats van de gemeente Smallingerland, was toen nog geen sprake. Het bestuurlijk en kerkelijk leven speelde zich indertijd vooral af in de dorpen Oudega, Smalle Ee, De Wilgen, Boornbergum en Kortehemmen, die in een bijna rechte lijn op de kaart liggen. Ten westen van deze lijn lag het uitgestrekte laagveengebied waar pas in latere eeuwen De Veenhoop en Goëngahuizen door laagveenontginningen zijn ontstaan.

Ten oosten van de genoemde lijn lag een zeer uitgestrekt hoogveengebied. Pas omstreeks de 15e eeuw ontstonden de streekdorpjes Noorder Dragten en Zuyder Dragten, beide met een kerkje op een kerkhof. Halverwege de 17e eeuw groeiden beide dorpjes naar elkaar toe en pas sinds 1813 zetelt het gemeentebestuur in Drachten …

Tot zover deze situatieschets, terug naar de Kleastertsjerke. De ingang bevindt zich sinds 1620 in de westelijke gevel van de van kloostermoppen gebouwde kerk. De gevel rust op een paar zwerfkeien die deel lijken uit te maken van het fundament …

Steeds meer monumentale kerkgebouwen verliezen hun oorspronkelijke functie. Zo ook deze kerk in Kortehemmen, die tot 2013 werd gebruikt door de Protestantse Gemeente Boornbergum-Kortehemmen. In 2013 werd het gebouw eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Deze stichting neemt sommige monumentale kerken in eigendom over, omdat ze bepalend zijn voor de ‘skyline’ van het Friese landschap. Nergens anders in Europa zijn zoveel laatmiddeleeuwse kerken te vinden als in Noord-Nederland. De Stichting Alde Fryske Tsjerken wil voorkomen dat ze verdwijnen …

Ook zorgt de Stichting voor een nieuwe bestemming, zodat kerken ‘levende stenen’ blijven. Met ongeveer 90 zitplaatsen is de kerk tegenwoordig een mooie locatie waar kleinschalige concerten, exposities en lezingen worden houden. Ook voor de traditionele functies als ‘trouwen en rouwen’ kan de kerk worden gehuurd …

  • morgen gaan we naar de noordelijke gevel …

30 gedachten over “Bij de Kleastertsjerke (2)”

  3. Mooie geschiedenis rond het bestaan van dit fraaie kerkje. Aardig ook om te zien dat Drachten uit twee kleine kernen is ontstaan trouwens. Fijn dat er een stichting is die zich inspant om het kerkje voor de toekomst te behouden, het mag niet verloederen. Ik vind het ornament naast de ingang ook prachtig trouwens.

    Geliked door 1 persoon

    • Het is de laatste tijd prima weer om zo’n oud gebouw eens in het zonnetje te zetten, in de natuur valt toch niet zoveel te beleven nu. Zonder die stichting zouden er al heel wat van dit mooie kerkjes in verval geraakt, vrees ik. Over dat ornament bij de ingang heb ik helaas niets kunnen vinden.

      Like

  4. Een heel interessant logje Jan. Voor jullie historisch erfgoed wordt goed gezorgd, zo te zien.
    Bij ons in Belgie ‘klasseren’ ze een gebouw als cultureel of historisch erfgoed, en laten het dan maar verkommeren…
    Dat kloostermoppen middeleeuwse bakstenen zijn, dat is weer iets nieuw dat ik geleerd heb 🙂
    Btw, morgen avond, 16 feb, is er een interessante geschiedenis docu over Friesland , 20u35 op NPO1. Waarschijnlijk weet je dat ook wel, maar misschien ook weer niet ? 😎

    Geliked door 1 persoon

    • Voor kleinere kerken is dit hier een prima manier om ze functioneel en levendig te houden. Hier een overzicht van de kerken die onder de stichting vallen: https://bit.ly/34CjGWd

      Het programma is deel 3 van een serie over de Nederlandse geschiedenis getiteld ‘Het verhaal van Nederland’. De eerste delen vond ik zeker de moeite waard. Er is gekozen voor een mooie manier om het verhaal levendig te vertellen, vind ik.

      Geliked door 1 persoon

  5. Een interessant stukje geschiedenis beschrijf je hier. Goed dat deze stichting voor het behoud van de Fryske tsjerken zorgt. Ze zijn een sieraad in het Friese landschap.
    Ben je er nog achter gekomen wat de afbeelding op de plaquette betekent.

    Geliked door 1 persoon

  10. Inderdaad de ideale maat voor uitvoeringen, kleine musea, bijeenkomsten. Het zou zonde zijn ze af te breken.
    Worden kloostermoppen nog gemaakt? Het lijkt me snel bouwen gezien hun grootte.Wel zwaar voor metselaar en opperman. 🤔

    Geliked door 1 persoon

  12. Jouw verhaal over die dorpjes doet me toch even stilstaan bij het ontstaan van dorpen. Iets waar je niet elke dag over nadenkt… Die kerkjes zijn echt wel heel mooi en hopelijk gaan ze niet verloren. De nieuwe bestemming lijkt me alvast een prima idee. Je kan er nog steeds de stilte en rust terug vinden. Die zwerfkeien dat is wel iets apart. Fijn voor deze zeer goede uitleg.

    Geliked door 1 persoon

    • Als je onderzoek wilt doen naar het ontstaan van dorpjes, dan ben je in Fryslân op de juiste plek. We hebben hier mee dan 400 kleine en grotere dorpen. En wat die zwerfkeien betreft, uit het gebruik daarvan in de fundering zou af te leiden zijn, dat hier een heidense offerplaats is geweest.
      Rust en stilte is hier gelukkig volop te vinden, niet alleen op zo’n mooi kerkhof. Maar zo’n kerkhof heeft wel een bijzonder sfeertje.

      Geliked door 1 persoon

  14. Heel apart dat er zwerfkeien zijn ingebed in de gevel, denk niet meteen aan Nederlandse zuinigheid hoor 😉 maar er was vast wel een andere reden voor. Dank zij jou weet ik nu ook wat kloostermoppen zijn. Fijne namiddag nog Jan.

    Geliked door 1 persoon

Reacties zijn gesloten.