Een bijzonder middelpunt

Geplaatst op door

Eagum is een klein gehucht onder de rook van Leeuwarden met niet meer dan 6 boerderijen, een toren en hooguit 25 inwoners. In het Nederlands heet het plaatsje Aegum, in het Fries Eagum. Ik houd het vanzelfsprekend op het laatste …


De toren is waarschijnlijk in de dertiende eeuw gebouwd. Van origine was het een kerktoren, maar de kerk is verdwenen. De oorspronkelijke kerk was zo bouwvallig geworden dat er in 1777 een nieuw kerkgebouw tegen de oude toren werd gebouwd. Boven de ingang van de toren getuigt ‘de eerste steen’ hier nog van. Uiteindelijk bleek een hele kerk de finaciële draagkracht van het dorp te boven te gaan. In 1838 werd de kerk afgebroken. De stenen schijnen te zijn gebruikt voor een kroeg elders in Fryslân. De toren bleef alleen achter …

Er hangen twee klokken in de toren. De kleine klok is, net als de toren, dertiende-eeuws. De originele grotere klok uit de veertiende eeuw is in of na de Tweede Wereldoorlog zoek geraakt. Beide klokken werden in de Tweede Wereldoorlog, samen met historische klokken uit andere kerken, opgeborgen in Giethoorn. De kleine kwam na de oorlog terug, de grote is nooit meer teruggevonden. Nu hangt er een nieuwe klok uit 1958 naast de oude …


Wat u waarschijnlijk nog niet wist, is dat de toren van Eagum in feite het centrum van Fryslân is, en tevens het middelpunt van de wereld. Het eigenlijke middelpunt ligt er drie stappen naast. Of, zoals een oud Eagums versje begint: ‘Eagum leit mids yn’e wrâld, trije trêden fan de toer, dêr is it middelpuntsje’ … **


De studentenvereniging Frisia, genootschap binnen Vindicat dat alleen toegankelijk is voor geboren mannelijke Friesen, kwam hier tot voor kort voor het hoogtepunt van de ontgroeningen. Door het achteroverslaan van drie borrels en trouw te zweren aan de vereniging, werden de aspirant-leden toegelaten tot de club …

Nadat Jetske en ik het kerkhof hadden verlaten en nog wat verder rondkeken, raakten we aan de praat met de boer die achter de toren woont. Hij vertelde dat de ontgroening vaak een hoogtepunt van het jaar was voor de Eagumers. Ladderzatte studenten die met de bus hiernaartoe gebracht worden en niet zelden in de sloot belanden. De boer vertelde dat de studenten een keer graag wilden leren hoe een melkmachine werkt. De boer moest er nog om lachen toen hij vertelde, hoe hij aan een student uitlegde dat je met je duim de zuigkracht van de machine kunt voelen. In het Fries lijken de woorden ‘tomme’ (duim) en ‘tonge’ (tong) nogal op elkaar. Dat leidde bij de student tot een hilarisch misverstand, waardoor hij met zijn tong aan de melkmachine vast kwam te hangen. Onlangs heeft de Vereniging hier bij de toren haar 185-jarig bestaan gevierd …


**

‘Eagum ligt midden in de wereld,
op korte afstand van de toren ligt het middelpunt,
wie het niet wil geloven, kan het nameten …’

‘Eagum is in the middle of the world,
at short sitance of the tower is the center,
those who won’t believe it, can measure it themselves …

  • wordt vervolgd

36 gedachten over “Een bijzonder middelpunt”

  1. Pingback: De kerktoren van Eagum | Schrijven met Licht

  2. Een prachtig verhaal heb je hier geschreven met mooie foto´s erbij. Weer een gedegen stuk werk.
    Was het Fries maar altijd zo gemakkelijk ten opzichte van het Nederlands door het omdraaien van twee klinkers. 😉
    Dat verhaal van de tong in de zuiger had ik meegekregen, maar nu lezend had ik toch een stukje van het verhaal gemist en wel de essentie doordat ik niet wist van de woorden ‘tomme’ (duim) en ‘tonge’ (tong).

    Geliked door 1 persoon

  6. Maar enkele stappen van de toren en je bent in het middelpunt van de wereld. De wereld nog wel, alsof de aarde niet groot genoeg was.🤣
    Maar het zijn mooie verhalen om te koesteren. De toren is het waard.

    Geliked door 1 persoon

  7. Het kon haast niet anders of het moest een heel speciaal verhaal worden over deze toren. Nog nooit heb ik gehoord dat de stenen van een kerk werden gebruikt om elders een herberg op te richten. Wel handig want dan kan je zeggen dat je in de kerk zit in plaats van in de kroeg 🙂 Tevens ook nog het middelpunt van de wereld (of is het enkel van Friesland)…. wel, wel, hoe dan ook een bijzonder gegeven hoor. Bedankt voor de geschiedenis van deze toren Jan.

    Geliked door 1 persoon

    • Dit zijn mooie verhalen om te vertellen, Rudi. En dat is in dit geval helemaal mooi, omdat de boer prachtig en smaakvol vertelde over de ontgroeningsrituelen bij de toren en in zijn stal. 🙂
      Dat stenen werden hergebruikt is niet zo gek, want die waren in Fryslân lang schaars. Bovendien is er in veel dorpen wel een raakpunt tussen kerk en kroeg.

      Geliked door 1 persoon

  8. 13e eeuw! En nog zo fier overeind. Mooi verhaal over Frisia. Ik had niet eerder van die sub-vereniging vernomen. Na drie beerenburgjes (hmm, Sonnema doet het met één E, Boomsma en de weduwe met twee, ik houd dat maar aan) en de nodige slokjes vooraf is het onderscheid tussen Tomme en Tonge natuurlijk arbitrair. En zo gek is het ook niet – teruggeworpen in een staat van bijna kindheid wil je melk gewoon proeven. 🙂 Intussen blijven de foto’s schitterend!

    Geliked door 1 persoon

    • Dankjewel, Peter, ik ga ook voor de twee E’s. 🙂
      We troffen het dat de boer (die intussen niet meer boert) net thuis kwam. Hij wilde wel eens weten wat voor vreemde snuiters er nu weer bij zijn erf rond struinden. Toen we hadden uitgelegd wat ons doel was, zat hij meteen in zijn auto op de praatstoel. De man kon er smakelijk over vertellen, zodat we de taferelen moeiteloos voor ons konden zien. 🙂

      Geliked door 1 persoon

  16. Geestig. Ik heb het mijn leven lang al afgevraagd waar het middelpunt van de wereld zich nu eigenlijk bevindt. Zou de Big Bang hier ook hebben plaatsgevonden?😉 Het gehucht lijkt me overigens geen zwart gat. In elk geval is de het zwart verdwenen…

    Geliked door 1 persoon

    • Kijk aan, weer een levensvraagstuk opgehelderd.
      Of de Big Bang hier ook zijn oorsprong had, is weer een heel andere vraag. Daarmee zou het middelpunt van Fryslân en de wereld ook meteen het centrum van een allesomvattend heelal zijn. Daar heb ik nog zo mijn twijfels bij, Cor. 😉

      Like

Reacties zijn gesloten.