Met het oog op de Nationale Dodenherdenking op 4 mei hebben mijn fotomaatje Jetske en ik in april een bezoek gebracht aan het monument en de restanten het strafkamp ‘It Petgat’ bij Blesdijke, op de grens van Fryslân en Overijssel. Het kamp, dat door de Nederlandse regering van origine was aangelegd in het kader van de werkverschaffing, lag in een moerassig gebied vlak bij het riviertje De Linde. Vanaf de weg loopt een lang zandpad naar het kamp …
Aan de Nijksweg (Google Maps) staat nu een monument, bestaande uit twee palen, die lijken op te rijzen uit een Davidster van straatstenen. Tussen de palen hangt een glazen plaat waar prikkeldraad en een gedicht van Jacqueline van der Waals en de geschiedenis van het kamp in gegraveerd zijn:
‘GEEF MIJ DE MOED OM ONRECHT TE ONDERKENNEN
OOK WAAR ‘T DOOR EEUWEN VAN GEBRUIK GEWETTIGD WORDT,
DE VASTE WIL AAN ONRECHT NOOIT TE WENNEN,
OOK WAAR DE MACHT, HET WEG TE NEMEN, SCHORT.’
‘VANAF BEGIN 1942 -TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG-
WERDEN JOODSE LANDGENOTEN IN WERKKAMPEN ONDERGEBRACHT
OM DWANGARBEID TE VERRICHTEN. OP 2 OKTOBER VAN DATZELFDE JAAR
WERDEN ZIJ ALLEN NAAR KAMP WESTERBORK EN VAN DAAR NAAR DUITSE
VERNIETIGINGSKAMPEN GEDEPORTEERD. SLECHTS WEINIGEN KEERDEN TERUG.’
Aan de voet van de palen staan een paar klompen, geflankeerd door een paar beschilderde kiezelstenen …
Aan het begin van het 400 meter lange pad naar het kamp staat een bord met daarop een foto van de onthulling van het monument door Sjaak Stibbe in 2003. Stibbe was één van de weinige inwoners van het kamp die niet in de gaskamers zijn geëindigd …
Het was een flinke kuier, maar we bereikten het kamp (Google Maps) toch nog vrij gemakkelijk. Van het kamp is overigens niet veel meer over dan de resten van de fundamenten, waarop de barakken en andere bouwwerken rustten. Het is een wonder dat deze restanten de ruilverkaveling overleefd hebben, maar geen enkele boer zag er brood in om de fundamenten uit de bodem te halen om het daarna bij zijn land te trekken. We hebben er een tijdlang stilletjes rond gestapt …
De bezetter maakte gebruik van een infrastructuur die er al lag. In de jaren dertig had de Nederlandse regering kampen laten bouwen in het kader van de werkverschaffing. Om ophef te voorkomen, deed de bezetter er alles aan om het samendrijven van joodse mannen op iets soortgelijks te laten lijken. De mannen moesten heide omspitten of wegen aanleggen onder leiding van dezelfde organisatie als voor de oorlog: de Rijksdienst voor de Werkverruiming. Het toezicht op het werk was in handen van de Nederlandsche Heidemaatschappij en ook in het kamp zelf hadden Nederlanders het voor het zeggen. Er werd voor het kamp extra bewaking ingesteld. Een groep Nederlandse mariniers en marechaussees nam die taak op zich. De leiding van het kamp kwam op 10 juni 1942 in handen van sergeant marinier Christiaan Overweg …
Er verbleven 150-200 gestrafte joodse dwangarbeiders tussen 18 en 65 jaar in het kamp. Sjaak Stibbe behoorde tot de eerste gestraften. Wegens het nemen van ongeoorloofd verlof werd hij na terugkeer door de commandant van Kamp Kremboong in Drenthe naar It Petgat gestuurd. “De ontvangst in Blesdijke was strenger dan in Kremboong. Commandant Overweg begon meteen dreigen. Als we nou weer de benen namen, kwamen we in Ommen of Amersfoort terecht en dan was het met ons gebeurd,” vertelde Stibbe later. “En er was meer intimidatie. Op de zondag daarna gaven de wachten een demonstratie met de honden. De demonstratie vond plaats op een veldje in het kamp. De mannen hadden leren handschoenen aan en dan die honden maar bijten. Het boezemde ontzag in. Dat was ook de bedoeling …”
Het Blesdijker werkkamp heeft maar vier maanden bestaan. In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 (tijdens Jom Kipoer) moesten de mannen van alle vijftig kampen – veelal gelegen op afgelegen plekken in het noorden en oosten van ons land – halsoverkop weg. Op hetzelfde moment werden hun vrouwen en kinderen uit huis gehaald. Zo belandden in één nacht ruim tienduizend joden in Westerbork. Volgens Duitse voorlichting was het doel hiervan om de gezinnen weer te herenigen. Vervolgens werden zij omgebracht in de gaskamers van Auschwitz en Sobibor …
Ik sluit het beeldverslag van ons bezoek aan Strafkamp ‘It Petgat’ af met een foto die op één van de infopanelen in het voormalig kamp staat. We zien 14 jonge mannen, lachend staan en zitten ze voor een kampbarak, alsof ze op een reisje of op vakantie zijn. Ze lijken geen idee te hebben wat hen boven het hoofd hangt …
Afanja's Weblog 
Om héél stil van te worden…
De mensheid zal het wel nooit leren, want we trappen steeds in dezelfde valkuilen van onze geschiedenis 😢
LikeGeliked door 1 persoon
Ja, gisteravond is er in de Randstad nog een groep van 158 voetbalhooligans opgepakt, die en masse antisemitische liederen zongen. Er is flink tegengas nodig bij deze gasten.
LikeLike
Bij wat er bij die hooligans in hun hoofden omgaat… daar kun je als min of meer ‘normaal’ en ‘gezond’ denkende mens niet bij… Ik hoop dat de geschiedenis zich niet min of meer zal herhalen… Tegen verstandige mensen kan je redeneren en oplossingen zoeken… Tegen domheid & geweld bestaat er geen logica of redenering… Er zijn inderdaad véél parallellen met de jaren 30 van vorige eeuw 🤔
LikeGeliked door 1 persoon
Ja, het is zaak om oplettend te blijven, extreem rechts volk mag niet de ruimte krijgen om de maatschappij nog eens te gijzelen.
LikeLike
👍 Daar gaan we zeker voor Jan !
LikeGeliked door 1 persoon
Ik heb de locatie opgeslagen voor als ik er ooit in de buurt terecht kom, bedankt voor alle info die klompen bij da bord vind ik erg mooi, dat de funderingen bewaard gebleven zijn is prachtig!
LikeGeliked door 1 persoon
Die klompen en de funderingsresten maken de geschiedenis op de een of andere manier bijna voelbaar.
LikeLike
Goed dat je het verhaal doorgeeft. Ik wist dat niet van die kleine kampen. Mooie herdenkingdblog.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik wist het ook niet. We werden getipt over dit voormalige kamp, daarom zijn we er naar toe gegaan. Het is nog steeds beklemmend op zo’n plek rond te stappen. Dit soort verhalen moet verteld blijven worden.
LikeGeliked door 1 persoon
Zeer interessant geschreven verslag Jan, en knap met de nieuwe en oude fotos.
LikeGeliked door 1 persoon
Dankjewel, Marc, ik vond het een passend onderwerp voor onze Nationale Dodenherdenking op 4 mei.
LikeGeliked door 1 persoon
Een zeer knap en mooi geïllustreerd blog over erg aangrijpende momenten uit onze geschiedenis die zeker nooit mogen vergeten worden !
LikeGeliked door 1 persoon
Dankjewel, Rudi, dit soort verhalen moet verteld blijven worden.
LikeGeliked door 1 persoon
Die plaatsen laten een diepe indruk na. Het besef dat daar echte, vreselijke dingen zijn gebeurd. Dat mensen zoals jij en ik dit hebben doorgemaakt. (En nu nog beleven)
Dat mensen dit mensen aandoen…..
Dank voor je schrijven.
LikeGeliked door 1 persoon
Dankjewel, ik vind het belangrijk om dit soort verhalen te blijven vertellen, zeker in deze tijd van het jaar. We moeten onze vrijheid blijven koesteren, zeker nu de maatschappij en de wereld vol spanning en polarisatie zitten.
LikeGeliked door 1 persoon
Zo is het Jan.
LikeGeliked door 1 persoon
Wat een bijzonder verhaal. Je wordt er stil van. Bedankt voor het delen Jan.
LikeGeliked door 1 persoon
Dankjewel, Gwen. Ik vind het belangrijk om dit soort goeddeels onbekende geschiedenissen te blijven delen.
LikeGeliked door 1 persoon
Mooi om jouw bijdrage te lezen. Je hebt het indrukwekkend beschreven.
Ik hoorde net op het nieuws dat er iedere jaar tientallen monumenten bijkomen. Hoe minder mensen er zijn die de oorlog hebben meegemaakt hoe groter de behoefte wordt aan monumenten, zo werd er gezegd.
LikeGeliked door 1 persoon
Aafje en ik zeiden vanavond tegen elkaar dat de ‘kleinere’, tot nu toe vaak onbekende geschiedenissen en gebeurtenissen, voor ons steeds belangrijker worden.
LikeGeliked door 2 people
Zo ervaar ik het ook.
LikeGeliked door 1 persoon
Pingback: 4 mei, Dodenherdenking | Schrijven met Licht
Om stil van te worden. Ik weet dat er vreselijke dingen zijn gebeurd in de oorlog, maar toch gaat dit je voorstellingsvermogen te boven als je deze geschiedenis leest.
LikeGeliked door 1 persoon
Ja, als je een tijdje op zo’n plekje rondstapt en de teksten op de borden leest, dan gaat er af en toe een lichte rilling door je heen.
LikeLike
Het blijft een bijzondere dag, mijn vader was militair oorlogsinvalide, dan kijk je er iets ander tegenaan.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik weet niet precies hoe je dit bedoelt.
LikeLike
That is sad.
LikeGeliked door 1 persoon
It is, William, it was a very dark period in the Netherlands. War and liberation are still commemorated every year in our country. It was impressive to see how the last living Canadian veteran, the 98-year-old Jim Parks, who helped liberate Friesland, was present again at the commemoration in the Frisian capital Leeuwarden tonight.
LikeLike
Deze geschiedenis kende ik niet. De Nederlanders hebben daarin niet de meest heldhaftige rol gespeeld, lijkt het. Het geeft de eerste regel van het gedicht wat mij betreft een extra lading: ‘Geef mij de moed om onrecht te erkennen.’ Hoe dan ook, een indrukwekkend monument en je hebt er een even indrukwekkend bericht van gemaakt.
LikeGeliked door 1 persoon
Dankjewel, Peter. Er zijn nog steeds veel kleine en grotere geschiedenissen uit de Tweede Wereldoorlog die wel wat meer bekendheid mogen krijgen. Dit is er één van. Ze moeten verteld blijven worden, óók de verhalen waarin landgenoten een minder heldhaftige rol hebben gespeeld.
LikeGeliked door 1 persoon
Hier wordt een mens stil van. Duidelijke herinnering aan wat nog dagelijks gebeurt. De mens leert niet…
LikeGeliked door 1 persoon
Als je eind april – begin mei op zo’n beladen plekje bent is het nog veel indrukwekkender. Juist omdat de mens maar moeilijk leert, mogen we deze donkere episode van onze geschiedenis nooit vergeten.
LikeGeliked door 1 persoon
🤗
LikeGeliked door 1 persoon
Het blijft indrukwekkend.
LikeGeliked door 2 people
Ja, en dat geldt nog meer als je op zo’n beladen plekje bent.
LikeLike
Vreselijk… Beklemmend… Kippenvel…
LikeGeliked door 2 people
Dat zijn precies de gevoelens die door me heen gingen, toen we daar rondstapten.
LikeGeliked door 1 persoon
Prachtig verslag Jan. Goede informatie die we moeten onthouden.
Zeer geschikt voor deze dag. 👍
LikeGeliked door 2 people
Dankjewel, Bertie, ik ben nog van de generatie die met groot respect voor 4/5 mei is opgevoed. Dat zit er diep in, daarom blijf ik rond deze dagen ook altijd zoeken naar een indrukwekkend verhaal als dit. Omdat het nooit vergeten mag worden.
LikeGeliked door 2 people
Heel mooie blogpost. Men wordt er inderdaad stil van.
LikeGeliked door 2 people
Dankjewel, Suske. Dan heb ik de sfeer goed weten over te brengen, want als je daar rondstapt hangt er echt een soort van beklemmende stilte, die alleen wordt verbroken door de vogels.
LikeLike
Een mooi verslag en een indrukwekkend monument. Om stil van te worden
LikeGeliked door 2 people
Dankjewel, als je daar rondstapt is het nog net wat indrukwekkender. Zo’n plek blijft iets beklemmends houden.
LikeGeliked door 1 persoon