Industrieel erfgoed in De Deelen

Geplaatst op door

De eerste baggelmachines werden rond 1900 in gebruik genomen. De machine die hier in De Deelen staat is hier naartoe gehaald door de in deze serie al eerder genoemde firma De Leeuw. Voordat het apparaat naar De Deelen kwam, werd het nog tot 1933 gebruikt in de Rottige Meenthe. Dat laatste was een leuke twist in het verhaal voor mijn fotomaatje, want de Rottige Meenthe behoort meer tot haar rayon. 🙂

In totaal stonden er drie van dergelijke machines in De Deelen. Tegenwoordig is daar nog één exemplaar van over. ,,De familie De Leeuw wilde de laatst overgebleven baggelmachine als oud ijzer verkopen. Ze konden het alleen met de opkoper niet eens worden over de prijs”, vertelde boswachter Roel Vriesema in mei 2019 in de Heerenveense Courant. Nadat deze baggelmachine in 1968 de laatste vracht veen naar boven gehaald om er turf van te maken, bleef de machine hier liggen en zakte hij steeds schever in het petgat …

Toen Staatsbosbeheer in de jaren zeventig eigenaar werd van De Deelen, kreeg ze er ook deze oude machine bij. Sindsdien is er veel gedacht, gepiekerd en gebrainstormd over de vraag wat er met het gevaarte moest gebeuren, zoals het weer rechtop zetten en/of er een kunstwerk van maken. Omdat het apparaat inmiddels in te slechte staat verkeerde, kon het niet meer gerestaureerd worden. Daarom is in 2019 besloten om de baggelmachine op te takelen en hem dan weer rechtop te zetten en te verankeren in een ijzeren corset …

En nu rust dat machtige stuk industrieel erfgoed hier als een grote bonk roest in een verborgen petgat in De Deelen. Roemloos en statusloos, want het ding is praktisch onvindbaar en heeft geen enkele monumentale status. Eigenlijk is dat natuurlijk heel raar. Hier in Fryslân en in de Kop van Overijssel zijn naar schatting tientallen baggelmachines in bedrijf geweest. Samen zijn ze gezichtsbepalend geweest voor het landschap dat we er tegenwoordig aan overgehouden hebben. Treurig dat SBB zelfs nog geen eenvoudige, goed zichtbaar bordje langs het fietspad heeft geplaatst. Je zou bijna denken, dat ze niet willen dat het gezien wordt …

Ik heb altijd gedacht dat dit de laatste baggelmachine van ons land was, maar er schijnt nog een (in werkende staat verkerende) baggelmachine in museum De Ronde Venen in het Utrechtse Vinkeveen te staan. Daar heb ik op internet echter geen enkel bewijs voor gevonden. De laatste mij bekende baggelmachine is daarom de ruïne van dit exemplaar in De Deelen. Hij heeft zijn werk gedaan en mag verder in alle rust wegroesten …

32 gedachten over “Industrieel erfgoed in De Deelen”

  2. Pingback: De baggelmachine in De Deelen | Schrijven met Licht

  4. Het is inderdaad industrieel erfgoed, en als zodanig verdient het eigenlijk een museumstatus.
    Je hebt er een bijzonder boeiende reportage van gemaakt, Jan. Op je blog heeft de machine alle eer gekregen!
    Hartelijke groeten, Zem.

    Geliked door 1 persoon

  7. Jammer. Ik neem aan dat het niet te verslepen is naar een museum maar iets meer aandacht zou op zijn plaats zijn. Rechtzetten is misschien mogelijk of is de bodem daar te zacht voor?

    Geliked door 1 persoon

    • Nee, verhuizen of verslepen is geen optie, het ding zou al snel onherstelbaar uit elkaar getrokken worden. Hij schijnt twee jaar geleden recht te zijn gezet en zit nu vast in een soort metalen corset. Helemaal recht ligt of staat hij momenteel niet (meer).

      Geliked door 1 persoon

  8. We hebben er toch wel met respect naar gekeken en vastgelegd. Een van ons beiden was er zelfs ondersteboven van. 😉

    Je hebt er een mooi compleet en informatief logje over gemaakt! Ik vind het wel jammer dat ze er niet meer bekendheid aangeven aan de fietsers en wandelaars. Een informatiebordje aan het fietspad vind ik wel het minste wat men kan doen.
    .
    …Het pronkstuk van het museum is een unieke veensteekmachine. Deze machine uit de negentiende eeuw laat zien hoe het steken en baggeren er ooit aan toe ging….staat er op deze site: https://www.uitzinnig.nl/uittips/285/museum-de-ronde-venen.aspx
    Ik probeerde op Google Maps te zoeken naar de machine, maar volgens Google Maps is het museum permanent gesloten.

    Geliked door 1 persoon

  9. Het zal vele honderden jaren duren eer deze oude machine helemaal is weggeroest, als ze intussen niet volledig verzonken is.
    Tegenwoordig is er bijna of geen geld meer over om stukken zoals dit te restaureren of herop te bouwen in een of ander streek museum. Toch wel spijtig dat waardevolle stukken uit ons verleden zomaar verloren gaan.

    Geliked door 1 persoon

    • Tja,uiteindelijk is geld altijd de bepalende factor. En dan behoort dit soort zaken al snel tot de sluitposten denk ik.
      Toch gaat dat wegroesten snel als het eenmaal is begonnen. Op verschillende foto’s kun je zien dat het staal letterlijk is weggeteerd.

      Geliked door 1 persoon

  10. Als-ie straks echt helemaal weg is (hij staat alweer scheef zie ik) hebben we in elk geval de foto’s en het verhaal nog. Het zou iets zijn voor museum It Damshûs in Nijbeets! Maar vervoer zo’n ding maar eens (en krijg het maar eens heel te plek).

    Geliked door 1 persoon

    • Dat laatste is het probleem, je zou hem eerst moeten demonteren, maar dat lukt met deze roestbult niet meer, denk ik. En als je hem er met een kraan uit zou proberen te trekken, dan trek je hem uit elkaar. Nee, mooi laten liggen is waarschijnlijk de beste optie.
      Hopelijk verwijst It Damshûs in ieder geval naar deze plek.

      Geliked door 1 persoon

  15. Misschien ook wel de beste oplossing Jan want het toestel weghalen, zou het noodzakelijk maken om het eerst ter plekke te demonteren en als ik de staat van het geheel zie, lijkt me dat niet zo evident.

    Geliked door 1 persoon

  18. Ergens is het ook wel poëtisch, zo’n vergeten machine die roestend staat te dromen in het veen. Het element schatzoeken of -vinden heeft ook wel wat. Wat ik wel vreemd vind is het idee om er een kunstwerk van te MAKEN, dit ís gewoon kunst, ik moet er niet aan denken dat iemand daar weer iets ‘creatiefs’ aan zou toevoegen, met een diepzinnige boodschap uiteraard. Deze baggelmachine heeft alles al, geschiedenis, schoonheid, geheimzinnigheid, en poezie, puur en eerlijk . Mooie beelden Jan, uitnodigend, fijn dat je ons de schatkaart hebt geleverd.

    Geliked door 3 people

  19. Er is geld, vaak veel geld nodig om getuigenissen uit het verleden te restaureren én te onderhouden. Jammer dat mooie stukken zo verloren gaan.

    Ook hier is nu onlangs besloten om de grote kraan in de boelwerf in Temse na 165 jaar niet meer te behouden, omwille van te grote kosten voor onderhoud. Het zou om 1 500 000 euro gaan.
    Er wordt gevraagd om de bescherming van het monument op te heffen zodat hij kan verdwijnen, met spijt in het hart, want een prachtig aandenken aan de havenarbeiders, waaronder mijn schoonvader en schoonbroer.

    Ergens kan ik wel begrijpen dat in deze tijd het geld nuttiger kan worden besteed. Maar het blijft jammer.

    Geliked door 2 people

    • Ja, daar heb je helaas gelijk in. Er zijn in deze omgeving ook veel bijzondere dingen verloren gegaan, die als nutteloos en nodeloos duur werden gezien, terwijl ze nu op aanschouwelijke wijze over het lokale of regionale verleden hadden kunnen vertellen.

      Geliked door 2 people

Reacties zijn gesloten.