Nog even een foto van de sluis en de sluiswachterswoning vanaf het plekje aan de westkant van Sluis I in de Tjonger bij Nieuwehorne (kaartje Google Maps), waar we gisteren waren gebleven,  daarna neem ik jullie via de bypass mee terug naar de andere kant van het sluiscomplex …

De foto’s spreken eigenlijk voor zich en behoeven weinig toelichting, dat geeft mij mooi de gelegenheid om antwoord te geven op een vraag die Marylou, ook wel bekend als Natuurfreak, gisteravond stelde. Bij het zien van al dat stromende en bruisende water in de bypass bij de sluis merkte Marylou op: “Aan waterwegen en sluisjes hebben jullie geen nood. Mooi om naar te kijken op je foto’s Jan. Maar als het blijft regenen waar moet dan al dat water naar toe?” …

Alle water dat in Fryslân terecht komt, ongeacht of dat nu regenwater is of water dat afkomstig is van hoger gelegen gebieden in Drenthe, komt uiteindelijk via natuurlijke stroming of bemaling terecht op de Friese boezem. Daartoe staan er in Fryslân enkele honderden gemalen die het water afvoeren naar de Friese boezem. Die Friese boezem is een aaneengesloten stelsel van meren, kanalen en kleinere vaarten in Fryslân en is gelegen tussen Lemmer in het zuidwesten en Dokkumer Nieuwe Zijlen in het noordoosten van de provincie. Het gebied zit ingeklemd tussen het IJsselmeer, de Waddenzee en het Lauwersmeer. De oppervlakte van de Friese boezem is ca. 15.000 hectare. Er wordt door het Wetterskip Fryslân naar gestreefd om het peil op de Friese boezem gedurende het gehele jaar is op -0,52 m N.A.P. houden …

Om de waterstand op peil te houden, wordt het water uiteindelijk afgevoerd naar het IJsselmeer en de Waddenzee. Eeuwenlang werd het overtollige Friese boezemwater afgevoerd met windmolens en door het openen van de sluizen naar de Zuiderzee en de Waddenzee. In de loop van de 19e eeuw werd het afvoeren van het water steeds problematischer door het dalen van de veengrond. De bouw van het ir. Wouda stoomgemaal bij Lemmer was een grote sprong voorwaarts voor de waterbeheersing in onze waterrijke provincie …

Tegenwoordig zijn het J.L. Hooglandgemaal bij Stavoren en de R.J. Cleveringsluizen bij Lauwersoog belangrijk voor het afvoeren van het water. Tot de bouw van het Hooglandgemaal in 1966 werd het water door het stoomgemaal Woudagemaal op het IJsselmeer geloosd. Het Woudagemaal wordt nu nog slechts ingezet bij zeer hoge waterstanden van de Friese boezem. Zowel begin januari als eind december 2012 is het Woudagemaal enige dagen onder stoom geweest om het overtollige water af te voeren, omdat de moderne gemalen bij extreem hoog water onvoldoende capaciteit hebben om Fryslân droog te houden. In tijden van grote droogte kan er vanuit het IJsselmeer water worden binnen gelaten om de Friese boezem op peil te houden  …

Met het oog op steeds vaker voorkomende extreme situaties met hoog water heeft het Wetterskip Fryslân een aantal polders zo ingericht dat ze als extra waterberging kunnen dienen. Als het water niet snel genoeg kan worden afgevoerd naar IJsselmeer of Waddenzee, kunnen deze polders tijdelijk onder water worden gezet om wateroverlast in bewoonde gebieden te voorkomen. In januari 2012 zijn enkele van deze zgenaamde retentiepolders voor het eerst onder water gezet. Op 7 januari 2012 heb ik verslag gedaan van het onder water zetten van de retentiepolder It Eilân ten westen van Drachten …

Andere maatregelen die momenteel worden genomen om Fryslân droog te houden, zijn o.a. de bouw van nieuwe en de vervanging van oude gemalen. Daarnaast wordt al een paar jaar op diverse plaatsen in de provincie gewerkt aan het verhogen van de kaden en dijken om te voorkomen dat het water op ongewilde plaatsen de polder in stroomt. Om ook op langere termijn de veiligheid in Fryslân en Groningen te kunnen garanderen, wordt al jaren gesproken over de bouw van een nieuw gemaal bij Lauwersoog. Voorlopig is de financiering daarvan echter nog niet rond …

Hopelijk heb ik je vraag hiermee naar tevredenheid beantwoordt, Marylou. En zo niet … (vervolg)vragen staat vrij.   🙂