Bij het Tripgemaal

Precies 100 jaar na de ingebruikname van het eerste stoomgemaal in Nederland werd aan de Hooivaartsweg in Gersloot Polder de eerste steen gelegd voor het Tripgemaal in 1876 door veenbaas Wopke Jans Dragstra. Het gemaal verving er alle negen bestaande windmolens, zodat drooglegging niet meer uitsluitend van de wind afhankelijk zou zijn. Het gemaal dankt zijn naam aan de familie Trip. Zij vormden drie opeenvolgende generaties lang de machinisten van het gemaal …

Het Tripgemaal groeide mee met de technische ontwikkelingen. Van stoom naar gas, van gas naar olie en van olie naar elektriciteit. Honderd jaar na zijn ingebruikname, in 1976, werd het gemaal overbodig. Een nieuw gemaal nam het drooghouden van de polder over. Als iconisch gebouw blijft het Tripgemaal de aandacht trekken. De link die het gebouw heeft met de sociale geschiedenis, de industriële ontwikkeling van de afgelopen anderhalve eeuw, het landschap en de natuur spreken nog steeds tot de verbeelding …

Het afgegraven veengebied is deels landbouwgrond geworden, maar voor een groot deel is het nu natuurgebied De Deelen, met water, moeras en smalle graslanden. Een waterrijk natuurgebied dat ruimte biedt aan diverse Rode Lijstsoorten. Ook het Tripgemaal heeft intussen een andere functie gekregen. Ik heb het Tripgemaal alleen jarenlang gekend als galerie met woonhuis. Liefhebbers van Friese kunst en cultuur konden er genieten van verschillende exposities …

Het Tripgemaal heeft onlangs nieuwe eigenaren gekregen. Tjibbe Hooghiemstra en Hiltje van der Wal. Zij hebben van het gebouw weer iets moois gemaakt, het zit weer strak in de lak en ook van binnen lijkt het er goed uit te zien. De nieuwe eigenaren stellen het Tripgemaal tegenwoordig beschikbaar als podium voor mooie initiatieven op het gebied van kunst en cultuur, voedsel, burgerinitiatieven, landschaps- en natuurontwikkeling: Het Tripgemaal

– wordt vervolgd

Van Brongergea naar Gersloot

Nadat we waren uitgekeken bij de begraafplaats van Brongergea stelde ik voor om bij gebrek aan een bankje daar, onze broodjes te nuttigen in het zithoekje van de Ecokathedraal bij Mildam. Daar waren we tenslotte toch bij in de buurt …

We hebben verder geen rondgang door de Ecokathedraal gemaakt, dat kan later wel weer eens. Na de lunch zetten we koers naar het Tripgemaal en natuurgebied De Deelen. Onderweg hebben we nog een paar korte tussenstops gemaakt, eerst om een paar foto’s van de wolkenpartijen boven Bontebok te maken …

Daarna maakten we een korte stop op de Kanaalsweg om daar een paar foto’s te maken van een woonboerderijtje aan het Stroomkanaal bij Gersloot. Vijf jaar geleden heb ik ook eens een fotoserie gemaakt van het kenmerkende gammele bruggetje over het Stroomkanaal …

Nog eens 500 meter verderop hebben we wat foto’s gemaakt van de perfecte weerspiegelingen op het plotseling strakke wateroppervlak van het Stroomkanaal …

We waren nog maar net weer op weg, toen Jetske riep: ‘O, kijk eens …, palen met porseleinen potjes.’ En dus werd de auto weer in de berm gezet. Dat kwam mooi uit, want ik had toch al in gedachten om nog even een stop te maken bij het Tripgemaal voor een korte fotosessie …

– wordt vervolgd

Gaat u voor …

Laat ik eens beginnen met de brug en directe omgeving in de buurt van Gersloot, zoals het er vijf jaar geleden in april 2014 uitzag. Toen stonden er een paar stoelen op een mooi terrasje aan de waterkant. Het bruggetje – de naam brug mag het eigenlijk niet eens hebben – leek toen nog enigszins begaanbaar. Voorzichtigheid was echter geboden, want er lag hier en daar al eens een losse plank. Bovendien zag het er na de winter nogal groen en glibberig uit …

Tegenwoordig ligt het bruggetje er net wat anders bij, vanaf de overzijde raakt het meer en meer in de greep van de natuur. Het terrasje lijkt in de loop der jaren al te zijn verzwolgen door de rietkraag. Toch jammer …

Als we het bruggetje van dichterbij bekijken, dan wordt meteen de titel van dit logje duidelijk. Jullie denken toch niet dat ik me daar samen met jullie op zou wagen!? Nee hoor, galant als ik ben, zou ik ieder van jullie netjes voor laten gaan. Maar ja, vrijwel niemand durfde de oversteek te maken. Alleen omabaard was me een stap voor met haar “Na jou …”   😉

Het is duidelijk, hier en daar ontbreekt eens een plank en van echte draagkracht lijkt ook geen sprake meer te zijn. Zonder enig onderhoud is de natuur aan de winnende hand. Voor de bewoners van het huis aan de overzijde is dat overigens geen probleem, het huis is bereikbaar over een dam aan de zuidzijde van het bruggetje. Daar vandaan zijn de laatste twee foto’s gemaakt …

Ik sluit af zoals ik gisteren ben begonnen, met een beeld van de oprukkende natuur aan de overzijde. Uiteindelijk wint de natuur toch. Zo zal het ook wel blijven gaan … Hoe wij mensen ook blijven klooien … moeder aarde redt zich uiteindelijk wel zonder ons …

Kom ‘ns over de brug

De ene brug is de andere niet  …
Kan ik iemand verleiden om samen met mij deze brug over te steken …?

Domela’s muur

Zoals ik gisteren al schreef, toonde voormalig eigenaar Thom Mercuur (1940 – 2016) in de expositieruimte van het Tripgemaal o.a. gebruiksvoorwerpen, foto’s, boeken, etc. die de turfwinning en de slechte sociale leefomstandigheden in deze streek weer in herinnering brachten. Daarvan is ook vandaag de dag aan de buitenzijde van het gemaal nog wat terug te zien. Daarom ben ik via de verderop gelegen brug naar de overkant van de Heafeart gereden.

Aan de zuidgevel van het gebouw kijkt het stilistische portret van de Nederlands politicus, sociaal-anarchist, en antimilitarist Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846 – 1919) nog steeds uit over het polderland. Domela Nieuwenhuis geldt als één van de oprichters van de socialistische beweging in Nederland. Ook was hij de oprichter van het tijdschrift Recht voor Allen

Domela was in Nederland populair door zijn optredens bij stakingen van ambachtslieden, maar zeker ook bij die van de veenarbeiders. In veel arbeiderswoningen was een foto van hem te vinden. Omdat hij opkwam voor de Friese veenarbeiders, kreeg hij de bijnaam Us Ferlosser

Tot zover het hier al eerder besproken portret van Domela. Dan nu nog iets wat ik nog niet eerder onder de aandacht heb gebracht. Of ze een bepaalde betekenis hebben, weet ik niet, maar op de zijdeuren van het gemaal staan al jaren een paar ezeltjes geschilderd. En wat hier tot slot nog opvallend is: de bovengrondse bedrading met de ‘isolatiepotjes’ bovenin de palen aan de rechterkant van de weg, zoals ik ze nog ken uit mijn kinderjaren …

Ik sluit dit logje over Us Ferlosser ook nu maar weer af met “De Internationale”, ditmaal in een uitvoering van Rob van de Meeberg. Want de strijd is nog altijd niet gestreden …

Het Tripgemaal

Het uit 1876 daterende Tripgemaal staat aan de spiegelende Heafeart (Google Maps) bij Gersloot. Althans, dat heb ik tot voor kort altijd gedacht. Maar sinds 2013 staat het Tripgemaal formeel in de buurtschap Gersloot-Polder. In 2013 zijn – op initiatief van het lokale Plaatselijk Belang – witte plaatsnaamborden geplaatst. “Het dorp Gersloot-Polder heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het daarom sindsdien ‘in’ Gersloot,” aldus de hier vaak reagerende Frank van den Hoven op de pagina over Gersloot-Polder op zijn website www.plaatsengids.nl

Het gemaal is vernoemd naar de familie Trip die drie generaties lang de machinisten van het gemaal waren. Samen met de bijbehorende machinistenwoning vormt het gemaal een rijksmonument. In 1988 is het leegstaande gemaal gekocht door Thom Mercuur (kunstverzamelaar, kunsthandelaar, galeriehouder, curator, uitgever en museumdirecteur). Hij heeft het complex indertijd verbouwd en ingericht als tentoonstellingsruimte en woonhuis. Mercuur toonde hier gebruiksvoorwerpen, foto’s, boeken, etc. die de turfwinning en de slechte sociale leefomstandigheden weer in herinnering brachten. Op dat laatste kom ik hier morgen nog even terug, wanneer we de blik op de zijkant van het gemaal richten …


– wordt vervolgd –

Skywatch Friday 398

Deze week was de lucht hier vrijwel steeds bewolkt en grijs …

The sky was almost always cloudy and gray this week …

161102-1251x

Deze foto’s heb ik op woensdag 2 november vanaf één plek gemaakt …

I made these pictures on Wednesday, November 2 standing at one place …

161102-1254x

Op de Hooivaartsweg bij Gersloot stond ik precies tussen 3 passerende buien in …

Near the small village Gersloot I stood right between 3 passing showers …

161102-1258x

Zo lang je dit soort buien vanuit de verte kunt bekijken, leveren ze fraaie plaatjes op …

As long as you can see this kind of rain from a distance, they make beautiful pictures …

161102-1307x

Wil je meer Skywatchfoto’s zien? Klik dan op het logo …
Wanna see more Skywatch photos? Just click the logo …

swftom

Maak er een mooi weekend van!
Wishing you all a wonderful weekend!