Tagarchief: grafstenen

De scheefste toren

Geplaatst op door

De maquette die hier gisteren te zien was, is een model van de Johannestoren bij Miedum, een buurtschap ten noorden van Leeuwarden. De zadeldaktoren is gebouwd in de 14e of 15e eeuw en staat op een terp. Het kerkschip werd in 1834 gesloopt vanwege vergaande bouwvalligheid …

de scheve kerktoren van Miedum

De achterover hellende toren is in de 19e-eeuw ommetseld met een bakstenen schil en werd in 1956 gerestaureerd. Daarbij werd de fundering verstevigd, waardoor de toren niet verder weg kon zakken. In de toren hingen ooit twee klokken, die in de Tweede Wereldoorlog allebei door de Duitsers zijn meegenomen. Eén van de klokken bleef gespaard en hangt nu in de toren van het buurdorp Gytsjerk. In Miedum werd een kleinere stormklok opgehangen …

de scheve toren van Miedum
oude grafstenen links en een modern grafmonument rechts
schaduwen op de oude toren
nogmaals een oud en een nieuw grafmonument naast de toren

De Johannestoren staat 4,72 graden (hellingshoek) uit het lood. De 14 meter hoge toren helt ruim een meter over en is de scheefste toren van Nederland. De Johannestoren van Miedum is zelfs schever dan de toren van Pisa. Sinds de voltooiing van die restauratie in 2001 is de helling van de toren van Pisa ongeveer 3,99 graden …

oude grafstenen achter de toren dekken de grafkelder van boer Johan Jellema
de bovenkant van de scheve toren

De toren is een rijksmonument.

Op de begraafplaats – epiloog

Geplaatst op door

Voor wie na het logje van gisteren denkt, dat het alleen maar kommer en kwel is op de kleine begraafplaats op de terp bij Nes, zo erg is het nu ook weer niet …

Er liggen ook nog genoeg mooie, goed onderhouden graven van ruim 100 jaar oud, zoals o.a. het onderstaande rijtje van de dynastie van de Bottema’s uit Aldeboarn …

Ik was intussen terug gescharreld naar de ingang van de begraafplaats. Daar staat een bankje dat uitzicht biedt over de begraafplaats. Ik was blij dat ik weer even kon zitten. De toch niet zo erg hoge terp, had me meer kracht gekost, dan ik vooraf had ingeschat. Vanaf het bankje ging mijn blik automatisch naar de grote steen, die onder een glazen plaat naast het pad ligt…

Het blijkt te gaan om de laatste brokstukken van de grafsteen van Reyner van der Elburg, die het klooster dat hier tot het begin van de 17e eeuw heeft gestaan, bestuurde van 1526 tot 1546. Gelukkig staat er een bordje met tekst en uitleg naast de brok steen, want de glasplaat boven de steen is zo vies en vuil, dat er van de steen niets te zien is. Ik zou de beheerder van de begraafplaats daarom willen adviseren om het goede voorbeeld m.b.t onderhoud te geven door die glasplaat regelmatig even schoon te maken …

Terwijl Jetske nog wat rond scharrelde tussen de grafstenen, bleef ik op het bankje zitten om kracht te verzamelen voor de kuier naar de auto. En dat was nodig ook, zou later blijken. Nadat Jetske korte tijd later bij me was komen zitten, hebben we nog wat zitten praten over de begraafplaats. Maar uiteindelijk kwam toch het moment om terug te lopen naar de auto. De eerste 50 m tot voorbij het hek ging dat nog wel, maar daarna was het plotseling helemaal op. Ineens had ik aan mijn stok niet meer genoeg en had ik de steun van mijn fotomaatje aan de linkerzijde even hard nodig. Gelukkig stond de auto niet ver weg. Nogmaals dankjewel voor je steun weer, Jetske …

Intussen gaat het alweer een stuk beter, ik ben deze week zelfs al even aan de wandel geweest in de Deelen. Weliswaar maar een klein stukje, maar dat ging prima. Prettig weekend!

Een nachtelijk rondje

Geplaatst op door

Na een heldere dag volgde op die mooie woensdag ook nog een heldere avond. Daarom ben ik ’s avonds nog eens terug gereden naar It Heechsân om nog een nachtelijke rondje om de toren en het omringende kerkhof te maken. En zo begon ik niet eens zo gek lang voor middernacht aan een laatste rondje om de toren …


Niet echt natuurlijk, want het gemiddelde kerkhof is na zonsondergang niet toegankelijk. Maar om de grijze dagen door te komen, heb ik met wat fotobewerking geprobeerd om de suggestie van een middernachtelijk rondje om de kerk te creëren …

Van de kerk naar de kroeg

Geplaatst op door

We nemen afscheid van de Redbadtsjerke in Jorwert met hier en daar een laatste blik op het kerkhof. In de noordwestelijke hoek ligt een aantal ‘bewapende’ grafstenen. Heraldiek en genealogie zijn takken van sport waar ik geen verstand van heb. Ik laat het dus bij het bekijken van deze grafstenen. Als je naar de eerste foto kijkt, kun je trouwens ook mooi zien, dat we hier ruim boven straatniveau staan. Kerk en kerkhof bevinden zich op het hoogste punt van de terp op ca. 4,2 m boven NAP …

Aan de andere kant van de kerk staat een rijtje grafstenen mooi schuin achterover in het gelid. Daarmee komen we langzamerhand ook aan het eind van de rondgang over het kerkhof van de Redbadtsjerke in Jorwert …

Terwijl ik koos voor het trappetje aan de kant van de Maliebaan (Ja echt, die hebben ze hier ook: Google Maps), had Jetske een andere route gekozen. Ze wachtte me aan het eind van het pad op om me, plotseling van achter heg tevoorschijn komend, te fotograferen. Maar dat zat haar niet glad, want mijn camera stond als altijd ook op scherp …

Teruglopend naar de auto kwamen we opnieuw langs ‘het Wapen van Baarderadeel’. Net als de deur van de kerk zat ook de deur van de kroeg op slot. Verder dan het beeld ‘de Foardrager’, dat daar op een bijzondere sokkel voor de deur staat, kwamen we niet. Het is een kunstwerk ter herinnering aan het 50-jarig bestaan van het ‘Iepenloftspul Jorwert’. Op de sokkel zijn tegels aangebracht met daarop teksten en tekeningen over het dorp Jorwert en haar bewoners van jong tot oud …

Jorwert was in Fryslân al vele jaren een begrip vanwege de opvoering van het jaarlijkse Iepenlofspul, dat altijd van hoge kwaliteit is. Eind 1996 kreeg Jorwert ook landelijk bekendheid door het boek ‘Hoe God verdween uit Jorwerd’ van Geert Mak. Ter herinnering daaraan hangt er een plaquette aan de gevel van ‘het Wapen van Baarderadeel’…


Dit is een mooi punt om deze serie over de toren van Eagum en de kerken van Boazum en Jorwert te beëindigen. Als jullie er niet minder van genoten hebben dan ik, dan sluit ik niet uit dat er nog eens een vervolg komt, waarin een aantal andere kerken en/of dorpen centraal staan.

Op ’t kerkhof van Eagum

Geplaatst op door

Tot slot kijken we nog even rond op het kerkhof bij de toren, dat niet groter zal zijn dan pakweg 25 x 25 meter. Waar ooit het kerkje stond, liggen nu enige graven. Hoe oud en klein het kerkhof ook is, er worden nog steeds mensen begraven …


Eigenlijk is het een gewone begraafplaats. Er worden grafrechten betaald en na verloop van tijd worden de graven geruimd om plaats te maken voor nieuwe graven. Ook zeer oude graven worden helaas geruimd. Dit prachtige grafmonument is daarbij tot nu toe de dans ontsprongen …

En dat geldt ook voor deze twee graven, die nauwelijks meer leesbaar zijn. Kijkend naar de naam Sophia Helena Maria Lobrij van Troostenburg de Bruijn lijkt het hier te gaan om oude adel. Naast haar ligt Jac. P. van den Berg. Mogelijk zijn de grafrechten voor eeuwig afgekocht, in dat geval mogen de grafstenen net zo lang blijven staan tot ze uiteindelijk helemaal verweerd zijn en van ellende uit elkaar vallen. Daarna zullen ook deze twee graven worden geruimd. Het is jammer, maar zo gaan die dingen uiteindelijk …


Zoals het een goed kerkhof betaamt, staat er een mooi bankje – in dit geval van de uitvaartvereniging ‘De Laatste Eer’ – tegen de heg aan de oostkant van de begraafplaats …

Met de foto van een fragment van een bijzonder grafmonument kom ik aan het eind van deze rondgang over het kleine kerkhof bij de toren van Eagum …

Nog een gedenksteen

Geplaatst op door

We vervolgen het rondje om de kerk waar we gebleven waren, bij het unieke trapgeveltje in de oostmuur. Onder de drie smalle boogramen is een gedenksteen zichtbaar …


In 1912-1913 is de Sint Hippolytuskerk gerestaureerd in opdracht van mevrouw B.W.T. Sandberg van Boelens. Natuurlijk werd ook dit feit in een gedenksteen vastgelegd, de Van Boelens lieten in dit opzicht graag van zich horen. Ook in het interieur ontbreekt de naam Van Boelens niet. Zo hangen hun rouwborden nog in de kerk, en ook liggen er grafzerken van de familie in de vloer. De Van Boelens zijn echter begraven in een grafheuvel op een eigen begraafplaats elders in Olterterp. Je kunt het interieur van de kerk hier bekijken. Met behulp van een street view camera kun je in de kerk om je heen kijken …

De foto’s onder en naast de gedenksteen hierboven laten de scheiding zien tussen de van kloostermoppen gebouwde originele kerk (links) en de in 1744 bijgebouwde toren die is opgetrokken van de toen gangbare kleinere bakstenen (rechts) …

Daarmee is voorlopig wel het meeste verteld over de mooie laat-middelseeuwse Sint Hippolytuskerk in Olterterp. Na nog een aantal bijzonder vormgegeven monumenten te hebben bekeken, gaan we richting uitgang …

Aan de noordkant verlaat ik het kerkhof om naar de daar gelegen parkeerplaats te lopen …

Op het oude kerkhof

Geplaatst op door

In de zuidoost hoek van het kerkhof van de Sint Hippolytuskerk in Olterterp staat een bankje. Daar heb ik tijdens mijn rondje om de kerk even nuttig gebruik van gemaakt. Ik had er een mooi zicht op de kerk …


Nadat de benen weer tot rust waren gekomen heb ik mijn rondgang over het kerkhof vervolgd. Het mooie van dit soort oude begraafplaatsen vind ik de diversiteit van de grafmonumenten …

Van een eenvoudig oud stenen hart tot het prachtig vormgegeven glazen monument van oud-statenlid voor de FNP Roel Falkena en zijn vrouw Librich Falkena-Andringa …

… en van jong tot oud, je vind het hier allemaal op een slechts enkele vierkante meters bij elkaar …

Ik sluit dit deel af met een foto van de oostmuur, die net als de westmuur een trapgevel heeft. Het schijnt daarmee de enige Friese kerk met trapgevels te zijn. De kerk wordt verlicht door smalle spitsboogvensters met eenvoudige glas-in-lood ramen, waarvan er ook drie in de oostgevel zitten …

  • wordt vervolgd