Deel 3 begint met de voortgaande mechanisatie in de rietcultuur. De laatste ontwikkeling is het binden van riet tot handelsbossen door een ingebouwde robotarm in een vrachtwagen …
De video eindigt met het riet dat na de oogst opnieuw begint te groeien. Wanneer het wuivende riet aan het begin van de volgende winter weer volgroeid is, begint het ‘Werk in het Weerribbenriet’ gewoon weer opnieuw …
In deel 2 van de driedelige videoserie ‘Werk in ’t Weerribbenriet’ zien we hoe de rietsnijder een deel van zijn land bewerkt, nadat het riet van het land is gehaald. Ook is er aandacht voor de afvoer van het riet. Dat gebeurt in de Weerribben zowel over het land als over water …
Eenmaal op de locatie waar de rietsnijder de rest van het werk verricht, zien we hoe het riet wordt gebonden tot handzame bossen met een omvang van 46 cm. Vroeger werd dat met de hand gedaan. We zien een rietsnijder aan het werk, die zijn riet nog altijd op de originele met twijgen bijeen bindt. Het binden van de bossen gaat tegenwoordig steeds meer machinaal. Ook daarvan zien we in dit deel opnamen …
– wordt vervolgd
Weerribbenriet wordt geteeld in Nationaal Park ‘De Weerribben’ in Noordwest-Overijssel. Kenners zijn ervan overtuigd, dat hier het riet van de beste kwaliteit groeit. Bepalend voor de kwaliteit is o.a. de langzame groei van het riet in dit gebied …
In deel 1 van deze driedelige videoserie is de ontwikkeling van het snijden van het riet in de loop der jaren te zien. Van het oude handwerk van het snijden met de hand tot het machinaal snijden van het riet met een rupsmaaier, die het riet ook meteen tot bosjes bindt …
– wordt vervolgd
Sinds maandag is het hier iedere dag kil en grijs geweest. Geen weer om eens even lekker het veld in te gaan. Om mijn tijd toch weer enigszins nuttig en aangenaam te besteden, ben ik mijn video-archief eens ingedoken …
De trouwe volgers van mijn weblog herinneren zich misschien, dat ik in 2010 en 2011 door de seizoenen heen video-opnamen heb gemaakt van de werkzaamheden van de rietsnijders in de Kop van Overijssel. Uiteindelijk heb ik dat project begin 2012 afgerond met de presentatie van de DVD ‘Werk in het Weerribbenriet’ aan de rietsnijders Klaas Pen en zijn compagnon Jan Driezen, die de DVD mede mogelijk hebben gemaakt …
Omdat ik de volledige versie van 54 minuten indertijd wat teveel van het goede vond voor YouTube, heb ik in 2012 de onderstaande trailer van 4 minuten online gezet. Vanaf morgen publiceer ik volledige film in 3 delen op mijn YouTubekanaal. Hier alvast een voorproefje …
– wordt vervolgd
Het zat er al een paar jaar aan te komen, maar dit najaar was het dan toch zo ver. Rietsnijder Klaas, die ik met tussenpozen al een jaar of 10 volg bij zijn werkzaamheden in ’t rietland in de Weerribben, is geen rietsnijder meer …
Sinds Jetske me een jaar of twaalf geleden kennis heeft laten maken met de rietcultuur, waarbij ze me ook voorstelde aan haar zwager Klaas, heb ik het werk in het riet jammer genoeg eigenlijk alleen maar achteruit zien gaan. Omdat Klaas eind 2009 op zoek was naar iemand die dat werk op video vast wilde leggen, zijn we overeengekomen dat ik daar wel een poging toe wilde wagen. Dat resulteerde na tweemaal een winter en voorjaar filmen in een film van een uur, waarop ik nog steeds wel trots ben. Maar eerlijk is eerlijk: zonder adviseur en hoofdrolspeler Klaas had ik hem niet kunnen maken. Hieronder zie je de trailer van ‘Werk in het Weerribbenriet’ …
Met het maken van die film ben ik in feite nog net op tijd geweest, want sindsdien is de situatie in Klaas zijn rietland snel neerwaarts gegaan. Van het boerenland dat bij Wetering West altijd grensde aan Klaas zijn rietland is niets meer overgebleven. Het gebied is veranderd in de grootste waterberging van de provincie Overijssel. In die nieuwe waterberging staat altijd water, en dat water drukt buiten de waterberging het grondwater in het aangrenzende rietland omhoog …
Wat de treurige gevolgen daarvan zijn, heb ik in 2016 al eens uitgebreid in woord en beeld getoond. Er viel werkelijk niet meer te werken. Belangstellende nieuwe volgers en andere geïnteresseerden verwijs ik graag naar een serie deerniswekkende logjes uit april 2016:
– Help de rietsnijder verzuipt! (1)
– Help de rietsnijder verzuipt! (2)
– Waarom verzuipt de rietsnijder?
– Daarom verzuipt de rietsnijder!
Er speelt echter meer. Misschien is het klimaatverandering, misschien is het stikstof … ik heb geen idee. Maar ik heb de rietoogst de laatste jaren ook duidelijk minder zien worden op verschillende percelen. Kortere stengels, minder pluim, toenemende verbossing, het zijn allemaal zaken waar de rietsnijder niet blij van wordt …
Tel daar teruglopende, of zelfs wegvallende subsidies bij, dan zal duidelijk zijn dat er klappen vallen in het rietland. Dat betekent niet alleen dat de rietcultuur verloren dreigt te gaan en dat er mensen brodeloos raken, maar vooral ook dat het kenmerkende landschap met de uitgestrekte rietvelden van het Nationaal Park Weerribben-Wieden verloren zal gaan …
Na een jarenlange strijd tegen de overheid is het Klaas gelukt om er met een compensatieregeling een punt achter te zetten. Dat betekent een zorg minder, maar het doet toch ook wel een beetje pijn. De Prikkepolder waar meerdere generaties van de familie als rietsnijder werkzaam zijn geweest, zal net als de aangrenzende weilanden onder water worden gezet …
Klaas, het ga je goed bij alles wat je vanaf nu doet. We treffen elkaar wel weer.
IJs en weder dienende hoop ik het werk in het riet de komende jaren zo af en toe elders nog eens wat te kunnen te volgen, want ik ben er nog niet op uitgekeken.
* met dank aan Jetske voor enig redactioneel werk.
Van het Weerribbenriet worden bosjes met een omtrek van 46 cm gemaakt. Willy vroeg zich in april af waar dat getal 46 vandaan komt. Daar wist ik op dat moment het antwoord niet op te geven, en de beide rietsnijders in Jetskes’ familie wisten het evenmin. Daarom ging Klaas-Jan te rade bij zijn leermeester, opa Lok …
Klaas-Jan werd als klein kind al door zijn opa meegenomen naar het rietland, en daar komt zijn liefde voor dit werk dan ook vandaan. Opa Lok vertelde dat de maat van een bosje riet in de Weerribben sinds ongeveer 70 jaar 46 cm is, daarvoor was het 33 cm …
In de regionale rietvereniging is rond 1950 afgesproken om van bosjes van 33 cm over te stappen naar bosjes van 46 cm. “Twee bosjes van 33 cm zijn samen 46 cm,” aldus opa Lok. Dat betekende om te beginnen tijdwinst voor de rietsnijder, want hij hoefde vanaf dat moment maar de helft van het aantal bosjes te maken. Omdat het riet toen nog met twijg gebonden werd, betekende het ook dat er minder twijg nodig was …
Om te controleren of deze redenering van opa Lok klopt, besloot Klaas-Jan om twee bosjes van 33 cm te maken. Dat viel nog niet mee wanneer je gewend bent om op gevoel altijd bosjes van 46 cm te maken, maar uit eindelijk lukte het. Nadat Klaas-Jan die bosjes vervolgens uiteen had getrokken, maakte hij van die twee bosjes weer één bos. Bij meting bleek de nieuwe bos net wat te dik te zijn: ruim 47 cm. Omdat zowel de centimeter als de rietstengel in die 70 jaar geëvolueerd kunnen zijn, ben ik geneigd om de som en de redenering goed te rekenen … 😉
In de onderstaande video laat Klaas-Jan nog even zien hoe hij van die twee bosjes één net wat te dikke bos maakt. Tot slot wist hij zijn opa te verleiden om ‘voor de film’ nog eenmaal een bosje riet te maken. Ook dat viel nog niet mee, want na verloop van jaren vloeit de ervaring toch langzaam weg. En het werken met zo’n moderne bindmachine was opa Lok al helemaal vreemd. “Maar om die rietstengels in je hand te hebben, dat blijft een mooi gevoel,” aldus opa Lok …
Ter aanvulling: in de bovenstaande video lijkt het alsof opa Lok alleen een snoepje aan zijn achterkleinzoon geeft. Maar ik kan getuigen dat zijn achterkleindochter haar lekkers al eerder had gekregen.
Met dank aan Klaas-Jan & Gerjanne voor de gastvrijheid en aan opa Lok voor het mooie verhaal.
Mijn fotomaatje (en gids in het rietland van de Weerribben) Jetske verraste mij onlangs met een prachtig cadeau. Op 28 mei was ze met vele rietsnijders en andere ingezeten van de Weerribben uitgenodigd voor de presentatie van het boek “RIET, en zo doen we ‘t” in het Kalenberger Gemeenschapshuis. Op haar weblog heeft Jetske uitgebreid verslag gedaan van deze feestelijke presentatie …
Foto: Susan Oosterlaar
Schrijfster Aletta Jongschaap en fotografe Susan Oosterlaar, allebei woonachtig in het midden in Nationaal Park Weerribben-Wieden gelegen Kalenberg, hebben in het boek in woord en beeld ruim 70 rietsnijders geportretteerd, die in de periode 2011-2015 werkzaam waren in de Weerribben. Maar er is meer, want er wordt ook uitgebreid aandacht geschonken aan het ontstaan, de ontwikkeling en de huidige situatie van het gebied rond Kalenberg/Hoogeweg (de Weerribben). Zoals het een goed RIETboek betaamt, is er daarnaast natuurlijk veel aandacht voor het ambacht van het rietsnijden en het proces van de verwerking van het riet, voordat het naar de dakdekker gaat. Dit mooie, in kleine oplage uitgegeven boek is gebonden, full color met harde kaft (30 bij 23 cm) en telt net geen 290 bladzijden, waarvan ongeveer 200 pagina’s met prachtige foto’s en 90 pagina’s tekst …
Foto’s: Susan Oosterlaar
Zoals op bovenstaande en onderstaande foto’s te zien is, zijn in dit prachtige standaardwerk over de rietcultuur in de Weerribben ook twee pagina’s toebedeeld aan Klaas Pen en zijn schoonzoon Klaas-Jan, de rietsnijders die al sinds december 2009 regelmatig op mijn weblog voorbij komen. En dat zal – ijs en weder dienende – ook in winter en voorjaar van 2017 vast wel weer het geval zijn. Het RIETboek zal daarbij vast nog wel eens van pas komen als welkom naslagwerk. Jetske, ook via deze weg nog eens hartstikke bedankt voor dit prachtige cadeau, dat ongetwijfeld nog lang zijn waarde zal houden …
Foto’s: Susan Oosterlaar
Ik sluit mijn serie over de rietoogst van 2016 af met een korte video, waarin nogmaals te zien is hoe het binden van het riet tot bossen met een omvang van 46 cm in zijn werk gaat. Om aan te sluiten bij de eerder gemaakte fotoserie, heb ik ook de video geconverteerd naar het wat sfeervollere zwart-wit …
Afanja's Weblog 