20 jaar MS – deel 2/2

Zo af en toe probeer ik mezelf nog eens uit te dagen tot enig grensoverschrijdend gedrag. Als mijn onderdanen en de weersomstandigheden het toelaten, begin ik dan op bekend terrein een fotokuier die misschien net te lang voor me is, maar die als het meezit net kan lukken. Zo ben ik eergisteren nog aan een kuier begonnen. Het was een mooie zonnige herfstdag, waarop ik het erop heb gewaagd om weer eens een kuiertje naar het Witte Meer oftewel de ijsbaan van Beetsterzwaag te maken. Wetend dat mijn benen goed aanvoelden en dat er bankjes aan de waterkant staan, durfde ik het wel aan. Het laatste stuk terug naar de auto viel niet mee, maar ik heb het weer gered en dat geeft dan weer voldoening.

Dat betekent meestal dat ik het de dag daarna even extra rustig aan moet doen, maar dat calculeer ik in. De enige manier om zo lang mogelijk enigszins mobiel te blijven, is door zo nu en dan eens even mijn spieren te pijnigen. Aan de slechte aansturing van mijn benen kan ik weinig doen, aan de spierkracht kan ik in ieder geval nog iets doen. En dat moet ook, want bij MS heb je altijd het gevoel dat je bergop loopt …

Begin september 2006 kreeg ik op mijn weblog een reactie van een mij onbekende vrouw ergens uit Overijssel. Zij was onder de indruk van mijn weblog en vroeg of ik wel eens iemand meenam op een fotokuier, waarbij we het over fotografie konden hebben. Om een lang verhaal kort te maken: we maakten kennis en raakten na de eerste gezamenlijke wandeling in De Weerribben aan de praat. We bleken wel een klik te hebben, zodat we een vervolgafspraak maakten voor drie weken later.

Sindsdien gaan Jetske en ik gemiddeld ca. twee keer per maand samen op pad, we zijn trouwe fotomaatjes geworden. De ene keer toeren we rond in Fryslân, de andere keer in de Kop van Overijssel. In het begin maakten we nog regelmatig een wat langere wandeling. Gaandeweg werden ook dit kortere wandelingen. Tegenwoordig maken we vaak een wat langer ritje met onderweg een paar korte fotokuiertjes. Het gaat gelukkig nog steeds in een gestaag tempo, maar ik blijf achteruit gaan …

Om toch nog op plekjes in de natuur rond Drachten te kunnen komen, waar ik lopend al jaren niet meer aan toe kwam, heb ik vorig jaar een e-step gekocht, de iLark. Daar heb ik de afgelopen zomers veel plezier van gehad. Omdat hij te zwaar is om hem zomaar even in de auto te gooien, ben ik momenteel aan het oriënteren op een volgende stap om toch mobiel te blijven. Daar hebben we nu toch maar eens een aanvraag voor ingediend bij de WMO, want dit gaat mijn spaarpotje na eerdere investeringen de afgelopen jaren te boven …

Ik ben dit weblog begonnen met MS, en ik hoop er ondanks die MS ook nog lang mee door te gaan. Zonder MS was ik waarschijnlijk helemaal niet gaan bloggen. Zonder mijn weblog had ik Jetske niet leren kennen. Zonder mijn weblog had ik niet zoveel andere leuke contacten opgedaan in de loop der jaren. Mijn weblog houdt me in beweging en is mijn venster op de wereld.

Sinds ruim een jaar is daar Bluesky bij gekomen. Ook daar voel ik me op mijn gemak. Het is een leuk medium om foto’s te delen, nieuwe contacten te leggen en te praten over ditjes & datjes. Kortom: voldoende reden om voorlopig nog maar een zo door te gaan.

Dank voor alle lieve waarderende, motiverende en ondersteunende reacties al die jaren!

Zo, de rest van de dag ben ik op pad met mijn fotomaatje. Tot later!

20 jaar MS – deel 1/2

Eind augustus 2004 kreeg ik plotseling uitvalsverschijnselen in mijn linkerarm en -been. Na een paar maanden met diverse onderzoeken, hoorde ik vandaag precies 20 jaar geleden de neuroloog, die tegenover ons zat zeggen: ‘Ik heb een vervelende boodschap … u hebt MS’. Het was alsof de grond onder mijn voeten wegzakte. Begripvol gaf de neuroloog ons de ruimte om de mededeling enige tijd in stilte te laten landen …

In de dagen en weken daarna viel er al pratend veel op zijn plaats. Al sinds ik eind 1994 de ziekte van Pfeiffer had gehad, was ik vaak op de gekste momenten moe. Dat was eind vorige eeuw ook de aanleiding geweest om een overstap qua werk te maken. Het zal duidelijk zijn, dat dat uiteindelijk niet heeft mogen baten. Mijn tijdelijke contract werd door de nieuwe werkgever niet verlengd en ik kwam thuis te zitten. Thuis krijg ik al vanaf het begin van Aafje gelukkig alle ruimte om mijn leven zo goed, gerieflijk en zinvol mogelijk in te richten. Ik had me geen betere mantelzorger kunnen wensen …

Een jaar nadat ik de diagnose MS had gekregen, ben ik op 24 oktober 2005 begonnen met bloggen. Dat is vandaag dus precies 19 jaar geleden. Toen we anderhalve maand later voor controle bij de neuroloog waren, vroeg hij: “En hoe houden we u in beweging? Moeten we daar een programmaatje in de sportschool voor zoeken …?”

“Wel, daar heb ik het volgende op gevonden,” antwoordde ik, “ik ben een weblog begonnen. Dagelijks maak ik – met mijn fotocamera in de aanslag – ergens in de natuur een wandeling. ’s Avonds publiceer ik één of meerdere foto’s met begeleidende tekst op mijn weblog. Dat moet me zowel lichamelijk en geestelijk toch redelijk lenig houden, lijkt me zo …”

Nadat we er even over hadden doorgepraat, had de neuroloog door dat ik het meende. Onder de voorwaarde dat ik wel echt dagelijks aan de wandel zou gaan, vond hij het een prima plan. Ongeveer 10 jaar lang heb ik mezelf in weer en wind ook echt aan die afspraak gehouden. Door vermoeidheid en gestaag afnemende kracht in mijn benen werden mijn fotokuiertjes gaandeweg de jaren wel steeds wat korter, maar ik kon en kan mijn kuiertjes nog steeds maken. Wat me verder vooral plaagt is de aanhoudende mentale en fysieke vermoeidheid, die regelmatig de kop op blijft steken.

Tegenwoordig ga ik eigenlijk alleen op pad als het weer, mijn benen en de vermoeidheid het toelaten. Bij regenachtig weer zorg ik ervoor, dat ik mijn beweging krijg in huis en tuin. Hoewel ik in 2005 nog tegen de neuroloog had gezegd, dat ‘Fietsen of lopen van niks naar nergens’ niks voor mij was. Toch heb ik in 2017 een goeie hometrainer gekocht. Dankzij een koppeling van de hometrainer en mijn iPad, die ik op het stuur leg, kan ik nu vrijwel overal ter wereld virtuele fietstochten maken, die door andere zijn gemaakt en gefilmd. Dat was net wat ik nodig had om niet meer het gevoel te hebben van niks naar nergens te fietsen …

– morgen meer

Verheugd bergop voorwaarts

Nadat ik in de zomermaanden af en toe nauwelijks 50 meter kon lopen, omdat de warmte alle kracht uit mijn door MS geplaagde lichaam leek te zuigen, kom ik sinds vorige week langzaam maar zeker weer wat tot mezelf. De lagere temperaturen rond de 20°C van de afgelopen week deden me duidelijk goed. Het is alleen zo jammer dat de temperaturen nu meteen weer doorslaan naar de andere kant. Want met de maxima van 10-13°C dit weekend kan ik ook weer niet echt uit de voeten.

Afijn, een langeafstandsloper zal ik wel nooit meer worden, maar ik ben al lang blij, dat ik afgelopen week weer eens op mijn gemak een paar fotokuiertjes kon maken op vreemd terrein, zoals bij de oude begraafplaats. Dat biedt weer wat hoop voor de toekomst, en daar had ik in de zomer wel eens zo mijn twijfels over …

Verder ben ik onlangs weer eens bij de neuroloog geweest. Dat was om meerdere redenen al langere tijd geleden. Daarom heb ik nu een herstart gemaakt met een nieuwe neuroloog en een nieuwe ms-verpleegkundige. Met beide heb ik inmiddels een goed eerste gesprek gehad. Een vraag van mij om een bepaald medicijn te mogen proberen, dat direct gericht is op het loopvermogen, viel in goede aarde bij de neuroloog. De beoordeling daarvan is intussen gestart. Binnenkort mag ik eerst weer eens een uurtje in MRI liggen, dan zien we op basis daarvan wel verder.

Het beeld op de bovenstaande foto zal ik in de wachtkamer bij de afd. Neurologie de komende tijd nog wel vaker zien. Maar dat is prima, het belangrijkste is dat ik voorlopig hopelijk weer verheugd licht bergop voort kan gaan, al zal het evenwicht wel wankel blijven …

De warme droge zomer van 2022

Dat het een warme en droge zomer was, is intussen een open deur. Nu ik alle cijfertjes op een rij heb gezet en daar wat grafiekjes van heb gemaakt, weet ik nu heel aardig hoe de zomer in ons tuintje ongeveer is verlopen. Om te beginnen het meest eenvoudige temperatuurgrafiekje, hierin staan per maand en daarnaast over de hele zomer de gemiddelde temperaturen. Rood staat voor de gemiddelde temperatuur in ons tuintje in 2022, blauw staat voor de gemiddelde temperaturen in onze tuin over de periode 1971-2000. Iedere zomermaand verliep dit jaar duidelijk warmer dan normaal. De gemiddelde temperatuur kwam in ons tuintje uit op 18,6°C. Daarmee was deze zomer hier 3 graden warmer dan de gemiddelde zomer in de periode 1971-2000 …

In de tweede grafiek zijn de maximumtemperaturen per dag te zien. Daaruit valt te leren dat we hier deze zomer 75 warme dagen (20°C of warmer) hadden, over de periode 1971-2000 telde de zomer gemiddeld ca. 49 warme dagen. We hadden 22 zomerse dagen (25°C of hoger), tegen ca. 15 in de periode 1971-2000. Tot slot heb ik in ons tuintje 7 tropische dagen (30°C of hoger) kunnen noteren, tegen ca. 3 in de periode 1971-2000. De warmste dag was 19 juli met de absolute recordtemperatuur van 35,6°C

Dus ja, het was warm. Hoe warm? Wel, in mijn meetreeks van 2003-2022 is de zomer van 2022 met gemiddeld 18,6°C met stip binnengekomen op nr. 2. Alleen de zomer van 2018 was met 18,8°C warmer. En dat geldt niet alleen voor ons tuintje, ook volgens het KNMI in De Bilt was de zomer van 2018 net wat warmer …

Van de temperaturen stappen we over op de neerslagcijfers. Van 1 juni tot 1 september viel er maar 166 mm regen in onze tuin. In de periode 1971-2000 was dat gemiddeld ongeveer 200 mm. Hoewel het een droge zomer was, hadden we hier in het noorden nog het geluk dat juni met 101 mm een relatief natte maand was. Maar intussen zijn we wel weer aan een buitje toe …

Het volgende grafiekje laat per dag de neerslagcijfers in onze tuin zien. De natste dag was 6 juni, toen er ruim 28 mm regen viel. Daarna werd ’t geleidelijk droger. In Fryslân hebben we nu een neerslagtekort van ca. 200 mm …

Het laatste grafiekje toont de jaarlijkse neerslagcijfers over de periode 1971-2000. Alleen in de zomers van 2003, 2018 en 2019 viel er minder regen in ons tuintje …

Persoonlijk slotwoord

Tot zover de cijfers, waar afgezien van misschien een tik- en rekenfoutje weinig op af te dingen valt. Ik sluit af met een wat meer persoonlijke noot. Wat die warmte met mij doet, is niet meetbaar. Maar laat ik ervan zeggen dat het voor mij echt veel te warm was. Het was weer een flink tikkie erger dan in de horrorzomer van 2020. MS en warmte zijn geen vriendjes. Dat wist ik al, toen we na de diagnose in 2004 van de neuroloog het advies kregen om in de vakanties maar niet meer af te reizen naar Zuid-Frankrijk. Dat hebben we sindsdien ook niet meer gedaan. Maar de warmte van Zuid-Frankrijk lijkt sindsdien echt ieder jaar dichterbij te komen, en vluchten kan niet meer.

De warmte heeft deze zomer voor het eerst echt een langdurige verlammende en doodvermoeiende werking op mijn hele lijf gehad. En dat is nog steeds niet voorbij. Aanvoer van drie maanden warmte zal zeker een maand met temperaturen rond de 20°C of lager vergen om die warmte weer te laten afvloeien, schat ik. Terugkomen op het niveau van voor de zomer, zal zeer waarschijnlijk niet meer lukken, tenzij de neuroloog nog nieuwe mogelijkheden ziet. We gaan het zien. Intussen blijf ik, zoals ook in de afgelopen zomer, mijn best doen om te blijven bewegen en fotograferen. Ik zal wat vaker een greep in mijn archief doen en de tuin zal hopelijk inspiratie en mogelijkheden blijven bieden, zoals dat zelfs op de warmste dag van het jaar het geval was met de onderstaande foto’s …

Het trappenhuis

Gisteren hebben we voor het eerst sinds lange tijd weer eens een paar uurtjes in het ziekenhuis doorgebracht. Niet dat er direct iets ernstigs aan de hand was, maar er stonden wel een paar serieuze gesprekken op de agenda met wat sinds enige tijd mijn ms-verpleegkundige en neuroloog zijn …

160226-1023xx

Afgelopen week had ik me op beide gesprekken terdege voorbereid, zoals ik dat ook in mijn arbeidzame leven gewend was. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen, want we hebben in beide gesprekken datgene bereikt wat we voor ogen hadden …

160226-1120xx

Tussen beide gesprekken door werd mijn aandacht getrokken door de verlichting in de leuningen van het trappenhuis op de afdeling. Ik kon het niet laten om daar in het voorbij gaan even een paar plaatjes van te schieten …

160226-1121xx

Grijze panorama’s van De Leijen

Vanmorgen hebben we weer eens genoeglijk bijgepraat met de neuroloog. Over de MS was weinig te melden, die kabbelt ook na zeven jaar nog steeds rustig voort. Wat me nog altijd het meest plaagt is die voortdurende vermoeidheid, maar daar bestaat nu eenmaal geen pilletje tegen, dus dat is en blijft een kwestie van mee leren leven. Over de tekenbeet die ik onlangs heb opgelopen, moest ik me maar niet teveel zorgen maken, zei de neuroloog, omdat de voorgeschreven antibiotica een probaat middel is om Lyme te voorkomen. Nadat we nog even kort hadden bijgepraat over mijn fotokuiertjes, zijn we weer huiswaarts gegaan …

111017-1335x

Aan het begin van de middag ben ik even naar De Leijen gereden. Door het natte rietland ben ik bij Doktersheide naar het prieeltje gelopen. Daar heb ik een tijdje over het water staan turen …

111017-1334x

Heel even leek de zon door het gesloten wolkendek te zullen breken, maar het bleek slechts een schijnbeweging te zijn. Het was grijs en het bleef grijs, en dat had een mooi vaag coulissenlandschap tot resultaat …

111017-1339x

Behalve grijs was het ook knap winderig en frisjes. Terwijl ik tegen de ballustrade geleund stond te fotograferen, blies de wind af en toe gemeen om het hoekje van het prieeltje, wat eigenlijk niet kan om het prieeltje rond is en dus geen hoeken heeft, maar vooruit …

111017-1341x

Nadat ik voldoende was uitgewaaid en uitgekeken raakte op de grijze coulissen, ben ik via Earnewâld en Oudega weer huiswaarts gereden. Onderweg kreeg ik nog de kans om een mooie witte buizerd en een paar reeën op afstand te kieken. Die foto’s gaan eerst even het archief in, zodat ik ook nog wat heb voor de regenachtige dagen die ongetwijfeld zullen komen …

111017-1344x

En terwijl ik dit logje zit te tikken, komt de zon tevoorschijn … Better let as net … 🙂