De laatste dijkcoupure

We zijn aangekomen bij de laatste dijkcoupure die ik in het kader van deze serie laat zien. De boerderij die erachter schuil gaat, ziet er in tegenstelling tot de vorige boerderij zeer goed onderhouden uit …

De gemetselde dijkwand aan de linkerkant genummerd 22, ziet er ook nog goed uit. Met nummer 24 aan de rechterzijde is het duidelijk minder gesteld, daar mist een flinke brok uit de muur. Achter die geteisterde dijkwand zie je trouwens ook het schotbalkenhuisje staan, met onder het roestkleurige dak de zware balken, die in de gleuven van de dijkwand geschoven kunnen worden …

Van achter de dijkcoupure naar buiten kijkend, is nog beter te zien dat er een flinke hap uit het metselmerk mist. Ik mag toch hopen dat er vanaf nu wat zuiniger mee omgegaan wordt, want dit rijtje dijkcoupures aan de Alddyk tussen Paesens en Anjum is een mooi stuk cultureel erfgoed dat het verdient om bewaard te blijven …

Dijkcoupure 12-14

We kijken nog eens bij een volgende dijkcoupure, die vinden we aan de Alddyk 12-14. Aan de weg staan een paar duidelijk genummerde brievenbussen en in een hok zit een konijn dat eieren schijnt te leggen …

De wanden van deze coupure zien er een stuk beter uit dan die van de eerste dijkcoupure die we hebben bekeken …

De oude boerderij die erachter staat, lijkt zijn beste tijd wel te hebben gehad …

Op het erf staan langs de muur diverse oude gebruiksvoorwerpen, waar vast nog wel een paar aardige tuinornamenten tussen te vinden zijn …

Maar daar waren we niet voor gekomen. Het was ons om de oude dijkcoupure te doen, en die ziet er nog heel aardig uit …

Jetske had intussen alweer een beestje gevonden om even aan te kunnen halen, ditmaal was het een geit. Die geit leek meer aandacht te krijgen dan deze dijkcoupure. Maar eerlijk is eerlijk, ze heeft er een mooie fotoserie van gemaakt. Nadat ze zich van het dier los had weten te rukken, vervolgden we onze weg in de richting waarin de weg op onderstaande foto’s verdwijnt …

Naar de dijkcoupures

Voor het laatste deel van ons ritje langs het Wad, reden we naar de verst gelegen boerderij aan de Alddyk (Google Maps). De Alddyk loopt aan de buitenkant vlak langs de oude zeedijk, in de verte zie je de nieuwe Waddenzeedijk …

Tussen 1963 en 1993 is 66 kilometer van die dijk op deltahoogte gebracht. Momenteel staat Wetterskip Fryslân op het punt om de Waddenzeedijk tussen Koehool en het Lauwersmeer over een lengte van bijna 50 km opnieuw te verhogen en te versterken

Bij de aanleg van de nieuwe polders werd indertijd in de oude zeedijk een gat gegraven om de nieuwe polder toegankelijk te maken. Zo’n gat in de dijk is een coupure of dijkcoupure. Zo’n coupure bestaat uit een verticale gemetselde dijkwand aan weerszijden van de weg met daarin gleuven waarin balken konden worden geschoven …

Wanneer er een zware storm en hoog water dreigden werd de coupure afgesloten, zodat de dijk haar waterkerende functie weer kon vervullen. In de coupure werd dan een dubbele rij schotbalken neergelaten en de tussenruimte werd opgevuld met zand of mest. De schotbalken werden bewaard in een schotbalkenloodsje, dat vlak naast de coupure achter de dijk staat …

Hier aan de Alddyk staat achter elke coupure een boerderij, en soms gaat er ook nog een huis achter zo’n coupure schuil. Aan de coupures is goed te zien dat de tand des tijds er hier en daar flink aan is gaan knagen, zelfs die pot met fleurige viooltjes kon dat niet verhelen …

Morgen kijken we nog even verder rond aan de Alddyk. Maar als je intussen mooiere en betere foto’s van deze dijkcoupure wilt zien, dan moet je even bij Jetske kijken. Met haar spiegelreflex heeft ze er aanzienlijk mooiere foto’s van gemaakt: Jetske’s dijkcoupures.

De vissersramp van 1883

Voor de kust van de tweelingdorpen Paesens-Moddergat en het wat westelijker gelegen vissersdorp Wierum zijn in de loop der eeuwen talloze schepen in nood gekomen of zelfs vergaan. De problemen waren meestal het gevolg van de vele ondiepten, sterke stromingen en van plaats veranderende zandplaten. De belangrijkste zandplaat was en is in dit opzicht ongetwijfeld de Engelsmanplaat. Oostelijk daarvan ligt een diep geul (het Friese Gat) waardoor de schepen naar de Noordzee voeren om te vissen op kabeljauw en schelvis. Bij thuiskomst lagen de schepen hier op de rede, omdat ze niet dichter bij de kust konden komen …

Paesens en Moddergat bezaten in de 19e eeuw een grote vloot zeilende vissersschepen. In de nacht van 5 op 6 maart 1883 voltrok zich tijdens een zware storm een vreselijk ramp voor de gemeenschap. De complete vloot van 22 aken en blazers was uitgevaren. 17 van de schepen zijn vergaan, 83 bemanningsleden bleven achter op zee …

De vissers van Paesens-Moddergat waren niet de enigen, die in die nacht omkwamen. Ook aan de Groningse en Hollandse kusten vergingen er vissersschepen. In die nacht verdronken in totaal 121 Nederlandse vissers, onder wie 27 uit Urk en negen uit Zoutkamp. Maar nergens was de klap zó groot. Het is nauwelijks voor te stellen hoe groot de gevolgen waren voor de vele vrouwen, kinderen en ouderen die achterbleven zonder inkomsten. Ter herdenking werd in 1958 dit monument op de zeedijk opgericht …

Tegenover het monument ligt aan de voet van de dijk het beschermde dorpsgezicht van Moddergat met centraal daarin Museum ’t Fiskershúske. Dit museum verzamelt en exposeert voorwerpen en zaken die betrekking hebben op de oude kustvisserij en het leven van de bewoners van ’t tweelingdorp Paesens-Moddergat …

Natuurlijk speelt de grote ramp van 1883 ook een belangrijke rol in Museum it Fiskershúske. Voor het luttele bedrag van € 5,00 kun je naar hartenlust rondkijken in de vijf huisjes van het museum. Het introductiefilmpje van het museum biedt alvast een snelle rondblik …

Jetske heeft voor haar blog over deze ramp een mooie foto het beeld “Fiskersfrou” gemaakt. Dit beeld van beeldhouwer Hans Jouta staat een stukje verderop aan de voet van de dijk. De “Fiskersfrou” is een eerbetoon aan de vrouwen van Paesens-Moddergat, die na de ramp van 1883 voor een zware taak stonden: de zorg voor de kinderen en rond zien te komen van een karig inkomen: “De zee heeft gegeven, heeft genomen”.

Skywatch Friday 459

Het was wat heiig toen ik vorige week in het uiterste noordoosten van Fryslân was …

It was a bit hazy when I was in the far north east of Friesland last week …

Vanaf de zeedijk zien we in oostelijke richting het kleine oude vissersdorpje Paesens vlak achter de dijk liggen…

From the seawall we see the small old fishing village Paesens lying just behind the wall to the east …

Een klein stukje in westelijke richting zien we het tweelingdorpje Moddergat liggen …

A little bit in a westerly direction we see the twin village Moddergat …

De beide kleine dorpen vormen samen de gemeenschap Paesens-Moddergat

The two small villages together form the Paesens-Moddergat community …

In maart 1883 werd de vissersvloot van Paesens-Moddergat getroffen door een vreselijke ramp …

In March 1883, the fishing fleet of Paesens-Moddergat was hit by a terrible disaster …

Over die ramp morgen meer, nu genieten we nog even van het uitzicht over de Waddenzee …

More about that disaster tomorrow, now we enjoy the view over the Wadden Sea …

Wil je meer Skywatch foto’s zien? Gewoon even op het logo klikken …
Wanna see more Skywatch photos? Just click the logo …

Skywatch Friday

Maak er een mooi weekend van
Wishing you all a wonderful weekend

De Peazemerlannen

De onderstaande foto is gemaakt vanaf de zeedijk ter hoogte van Museum It Fiskerhúske in Moddergat. Aan de linkerkant zie je hoe de lange oude palenrij uit de voorgaande logjes zich in noordoostelijke richting uitstrekt over het Wad. Deze palenrij is een restant van de landaanwinningswerken die hier vanaf halverwege de jaren dertig tot de zeventiger jaren van de vorige eeuw hebben plaatsgevonden. Rechts van de palenrij zie je het begin van het buitendijkse gebied de Peazemerlannen …

zicht op het buitendijkse gebied Peazemerlannen

De landwinning werd hier vanaf 1935 door het rijk uitgevoerd in het kader van de werkverschaffing. In 1945 is een zomerkade aangelegd en in 1951 werd er een bitumendijk gemaakt. Ook werd een stukje verderop een twee kilometer lange pier aangelegd. Voordat het wad bedijkt kon worden moest het opgehoogd worden met vruchtbaar slik. Hiervoor werden rijsdammen aangelegd: palen van dennenhout met takken ertussen. De stroming raakte zo uit het water, waardoor het slik bezonk. …

Jetske daalt af naar de oude palenrij

Een storm in april 1973 veroorzaakte een doorbraak in de bitumendijk. Om financiële redenen werd besloten de dijk niet te herstellen en de zee weer vrij spel te geven. Vrij snel ontwikkelde zich een dynamisch kwelderlandschap dat zich vanaf hier enige kilometers naar het oosten uitstrekt. Jetske en ik hebben onze fotokuier beperkt tot de eerste tientallen meters van dit buitendijkse gebied waar de restanten van het menselijk handelen nog zichtbaar zijn …

Halverwege de palenrij vond ik het welletjes en ben ik er even bij gaan zitten. Jetske is doorgelopen tot het laatste stuk van de palenrij. Haar foto’s èn een 360-graden video-opname kun je hier bekijken: “Op het wad bij Paesens-Moddergat, deel 2”

Aan de andere kant

Het was laag water toen Jetske en ik vorige week vrijdag rond het middaguur arriveerden bij Paesens-Moddergat in het uiterste noordoosten van Fryslân

Dat stelde ons in de gelegenheid om de oude palenrij die zich bij Moddergat uitstrekt in de Waddenzee nu eens van de andere kant te bekijken. Bij vloed wil je dat wel uit je hoofd laten. Dat het desondanks nog niet van een leien dakje ging, laat Jetske vandaag mooi zien met de serie “Op het Wad bij Paesens-Moddergat” op haar weblog …