Naderend afscheid

Wat een prachtig begin van de nieuwe week gisteren. De hele dag volop zon en een temperatuur rond de 10 graden. Maar eerlijk is eerlijk, ik had in deze tijd van het jaar liever -10°C gehad.

Hoe dan ook, het rietland bij de Leijen lag er glanzend bij. Maar de fier heen en weer wuivende pluimen hadden hun langste tijd daar gehad. De rietmaaier stond al klaar, eerdaags komen de rietsnijders en zullen de pluimen vallen …

Intussen heeft ook mem – dat is Fries voor moeder– op 88-jarige leeftijd haar langste tijd gehad. Ze is klaar met het leven, ze wil niet meer en ze kan niet meer. In overleg met de verpleeghuisarts heeft ze in onze aanwezigheid besloten al haar levensverlengende medicijnen te weigeren …

Hoe het precies zal verlopen valt moeilijk te zeggen, maar mem haar laatste reis zal vast niet lang duren. Als ik de komende tijd wat minder of tijdelijk niet actief ben in Weblogland en op Bluesky, dan weten jullie even waar dat door komt …

Niet altijd

‘Alle eendjes zwemmen in het water,’ aldus het kinderliedje. Maar ze zwemmen niet altijd hoor …

Ze liggen zo te zien ook maar wat graag lekker in de onderwal van een kanaal te genieten van de zon …

Verderop langs het Stroomkanaal lagen – verdeeld in kleine groepjes – nog veel meer eenden …

Het Rechthuis van Oudega

Wetend dat het blogje over ‘Vrouw Justitia in Oudega’ al een tijdlang in concept klaar stond, heb ik onlangs ook nog maar eens een tussenstop gemaakt in het dorp om een paar foto’s te maken van het toenmalige Rechthuis ….

Tegenwoordig is Drachten de hoofdplaats van de gemeente Smallingerland. In de zeventiende eeuw was Oudega het bestuurlijk middelpunt van de gemeente. Dit betrof een vrij lange periode van 1663 tot 1816. In die periode zetelden hier de grietmannen van de familie Van Haersma. De grietman (tegenwoordig: de burgemeester) mocht ook rechtspreken voor kleine vergrijpen. Dit gebeurde vanuit het Rechthuis (Buorren 11) in Oudega …

De rechterlijke macht van de grietman verdween tussen 1795 en 1813, de zogenaamde Franse tijd. In 1851 verdwenen ook de namen ‘Grietman’ en ‘Grietenij’. De laatste Grietman was sinds 1842 Martinus Manger Cats. Hij werd in 1851 ook de eerste ‘burgemeester’ van de ‘gemeente’ Smallingerland en hij bleef dit tot 1857. Het centrum van de lokale macht verhuisde naar Drachten …

Vrouwe Justitia in Oudega

Tijdens een ritje in de omgeving van Earnewâld en Oudega in het najaar van 2024, besloot ik nog even naar het eind van de doodlopende weg de Geasten te rijden. Daar hadden de contouren van een nieuw meer al zichtbaar moeten zijn. Maar meer dan een grote uitvoerderskeet was er nog niet te zien. Wel stond er nog een blauwe reiger aan de slootkant die nog wel even wilde poseren …

Op de terugweg heb ik aan het begin van de Geasten (zie OpenStreetMap) even een tussenstop gemaakt bij twee bankjes en een beeld. In 2011 bestond de Stichting Iepenloftspul Aldegea 65 jaar. Na overleg tussen de stichting en de gemeente Smallingerland ontstond het idee om een herinnering te creëren aan de iepenloftspullen in Oudega. Kunstenaar Anne Woudwijk uit Drachten kwam met het mooie idee om de geschiedenis van De Haersma’s te verbeelden in het kunstwerk ‘Livius – Vrouwe Justitia’

De grietmannen** Van Haersma zaten in allerlei overheidsinstanties en ook financieel ging het ze goed. In 1813/14 stond Hector Livius van Haersma op de vijfde plaats van de top zestig van de meest “begoedigde” inwoners van het Departement “Vriesland”. Het behoorde tot de taak van de grietman om recht te spreken, daarom stond vanaf 1664 het rechthuis ook in Oudega …

Er werd voor deze locatie op de hoek Skeane Wei/De Geasten gekozen, omdat dit bijna op het oorspronkelijke grondgebied van de Van Haersma’s is en vlakbij de locatie waar het iepenloftspul één keer in de 10jaar plaatsvindt. Naast de gemeentelijke bijdrage is er ook vanuit ‘plattelânsprojecten’ een subsidie voor dit kunstwerk is verstrekt …

** Een grietman was in de late middeleeuwen rechter en bestuurder van een grietenij (de huidige gemeente) in de provincie Fryslân.