20 jaar MS – deel 1/2

Eind augustus 2004 kreeg ik plotseling uitvalsverschijnselen in mijn linkerarm en -been. Na een paar maanden met diverse onderzoeken, hoorde ik vandaag precies 20 jaar geleden de neuroloog, die tegenover ons zat zeggen: ‘Ik heb een vervelende boodschap … u hebt MS’. Het was alsof de grond onder mijn voeten wegzakte. Begripvol gaf de neuroloog ons de ruimte om de mededeling enige tijd in stilte te laten landen …

In de dagen en weken daarna viel er al pratend veel op zijn plaats. Al sinds ik eind 1994 de ziekte van Pfeiffer had gehad, was ik vaak op de gekste momenten moe. Dat was eind vorige eeuw ook de aanleiding geweest om een overstap qua werk te maken. Het zal duidelijk zijn, dat dat uiteindelijk niet heeft mogen baten. Mijn tijdelijke contract werd door de nieuwe werkgever niet verlengd en ik kwam thuis te zitten. Thuis krijg ik al vanaf het begin van Aafje gelukkig alle ruimte om mijn leven zo goed, gerieflijk en zinvol mogelijk in te richten. Ik had me geen betere mantelzorger kunnen wensen …

Een jaar nadat ik de diagnose MS had gekregen, ben ik op 24 oktober 2005 begonnen met bloggen. Dat is vandaag dus precies 19 jaar geleden. Toen we anderhalve maand later voor controle bij de neuroloog waren, vroeg hij: “En hoe houden we u in beweging? Moeten we daar een programmaatje in de sportschool voor zoeken …?”

“Wel, daar heb ik het volgende op gevonden,” antwoordde ik, “ik ben een weblog begonnen. Dagelijks maak ik – met mijn fotocamera in de aanslag – ergens in de natuur een wandeling. ’s Avonds publiceer ik één of meerdere foto’s met begeleidende tekst op mijn weblog. Dat moet me zowel lichamelijk en geestelijk toch redelijk lenig houden, lijkt me zo …”

Nadat we er even over hadden doorgepraat, had de neuroloog door dat ik het meende. Onder de voorwaarde dat ik wel echt dagelijks aan de wandel zou gaan, vond hij het een prima plan. Ongeveer 10 jaar lang heb ik mezelf in weer en wind ook echt aan die afspraak gehouden. Door vermoeidheid en gestaag afnemende kracht in mijn benen werden mijn fotokuiertjes gaandeweg de jaren wel steeds wat korter, maar ik kon en kan mijn kuiertjes nog steeds maken. Wat me verder vooral plaagt is de aanhoudende mentale en fysieke vermoeidheid, die regelmatig de kop op blijft steken.

Tegenwoordig ga ik eigenlijk alleen op pad als het weer, mijn benen en de vermoeidheid het toelaten. Bij regenachtig weer zorg ik ervoor, dat ik mijn beweging krijg in huis en tuin. Hoewel ik in 2005 nog tegen de neuroloog had gezegd, dat ‘Fietsen of lopen van niks naar nergens’ niks voor mij was. Toch heb ik in 2017 een goeie hometrainer gekocht. Dankzij een koppeling van de hometrainer en mijn iPad, die ik op het stuur leg, kan ik nu vrijwel overal ter wereld virtuele fietstochten maken, die door andere zijn gemaakt en gefilmd. Dat was net wat ik nodig had om niet meer het gevoel te hebben van niks naar nergens te fietsen …

– morgen meer

Laatste stop – De Deelen

We naderen het eind van ons ritje. Als je bij het Tripgemaal bent, ben je na 2,5 km ook bij het natuurgebied De Deelen met zijn rietlanden, petgaten met relatief veel open water en stroken met bomen en struikgewas …

Voordat we terug gingen naar Drachten, konden we daar nog net even een tussenstop maken. We liepen samen een stuk over het paadje op de rechteroever van het tweede petgat …

Een opvliegende grote zilverreiger was ons te snel af, maar een zwaan die aan de overkant van het petgat driftig zat te poetsen, had geen aandacht voor ons …

Terwijl Jetske nog een stukje verder naar achteren liep, scharrelde ik terug naar de picknicktafel bij het parkeerterrein. Ondanks het vervaarlijke gekraak van het bruggetje, wilde een heidelibel nog wel even op de foto. Ook de in de zon glanzende rietpluimen ontgingen me niet …

Omdat het petgat er nog steeds bladstil bij lag, heb ik nog maar weer even een paar weerspiegelingen geschoten. Het verveelt nooit …

En zo hebben we die dag een aantal korte, maar mooie fotokuiertjes gemaakt bij Landgoed Oranjewoud, de begraafplaats van Brongergea, het Tripgemaal en De Deelen. Het was weer een prachtige dag …

Dankjewel fotomaatje!

Het gemaal en ‘Us Ferlosser’

Aan de zuidgevel van het Tripgemaal prijkt nog altijd het portret van de Nederlands politicus, sociaal-anarchist, en antimilitarist Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846 – 1919). Het is als linosnede in 1923 gemaakt door Domela’s zoon, kunstenaar César. Domela Nieuwenhuis geldt als één van de oprichters van de socialistische beweging in Nederland. Ook was hij de oprichter van het tijdschrift Recht voor Allen …

Het portret staat symbool voor de sociale geschiedenis van dit gebied. Turf winnen voor de veenbaas was hard werken in barre omstandigheden. Domela kwam op voor de veenarbeiders en werd gezien als held: ‘Us Ferlosser’ (Onze Verlosser). In veel arbeiderswoningen was een foto van hem te vinden. Dankzij zijn aanhang in dit gebied werd Domela Nieuwenhuis verkozen in de tweede kamer. Zijn naam wordt door oudere mensen in de streek nog steeds met groot respect uitgesproken …

Het is alleen jammer dat het portret, maar voor de tekst ‘RECHT VOOR ALLEN’, in de loop der jaren minder goed zichtbaar is geworden. Dat was in 2014 (linksonder) en 2019 (rechtsonder) toch nog net wat beter. Hopelijk wordt er nog aan gewerkt …

– wordt vervolgd

Bij het Tripgemaal

Precies 100 jaar na de ingebruikname van het eerste stoomgemaal in Nederland werd aan de Hooivaartsweg in Gersloot Polder de eerste steen gelegd voor het Tripgemaal in 1876 door veenbaas Wopke Jans Dragstra. Het gemaal verving er alle negen bestaande windmolens, zodat drooglegging niet meer uitsluitend van de wind afhankelijk zou zijn. Het gemaal dankt zijn naam aan de familie Trip. Zij vormden drie opeenvolgende generaties lang de machinisten van het gemaal …

Het Tripgemaal groeide mee met de technische ontwikkelingen. Van stoom naar gas, van gas naar olie en van olie naar elektriciteit. Honderd jaar na zijn ingebruikname, in 1976, werd het gemaal overbodig. Een nieuw gemaal nam het drooghouden van de polder over. Als iconisch gebouw blijft het Tripgemaal de aandacht trekken. De link die het gebouw heeft met de sociale geschiedenis, de industriële ontwikkeling van de afgelopen anderhalve eeuw, het landschap en de natuur spreken nog steeds tot de verbeelding …

Het afgegraven veengebied is deels landbouwgrond geworden, maar voor een groot deel is het nu natuurgebied De Deelen, met water, moeras en smalle graslanden. Een waterrijk natuurgebied dat ruimte biedt aan diverse Rode Lijstsoorten. Ook het Tripgemaal heeft intussen een andere functie gekregen. Ik heb het Tripgemaal alleen jarenlang gekend als galerie met woonhuis. Liefhebbers van Friese kunst en cultuur konden er genieten van verschillende exposities …

Het Tripgemaal heeft onlangs nieuwe eigenaren gekregen. Tjibbe Hooghiemstra en Hiltje van der Wal. Zij hebben van het gebouw weer iets moois gemaakt, het zit weer strak in de lak en ook van binnen lijkt het er goed uit te zien. De nieuwe eigenaren stellen het Tripgemaal tegenwoordig beschikbaar als podium voor mooie initiatieven op het gebied van kunst en cultuur, voedsel, burgerinitiatieven, landschaps- en natuurontwikkeling: Het Tripgemaal

– wordt vervolgd

Van Brongergea naar Gersloot

Nadat we waren uitgekeken bij de begraafplaats van Brongergea stelde ik voor om bij gebrek aan een bankje daar, onze broodjes te nuttigen in het zithoekje van de Ecokathedraal bij Mildam. Daar waren we tenslotte toch bij in de buurt …

We hebben verder geen rondgang door de Ecokathedraal gemaakt, dat kan later wel weer eens. Na de lunch zetten we koers naar het Tripgemaal en natuurgebied De Deelen. Onderweg hebben we nog een paar korte tussenstops gemaakt, eerst om een paar foto’s van de wolkenpartijen boven Bontebok te maken …

Daarna maakten we een korte stop op de Kanaalsweg om daar een paar foto’s te maken van een woonboerderijtje aan het Stroomkanaal bij Gersloot. Vijf jaar geleden heb ik ook eens een fotoserie gemaakt van het kenmerkende gammele bruggetje over het Stroomkanaal …

Nog eens 500 meter verderop hebben we wat foto’s gemaakt van de perfecte weerspiegelingen op het plotseling strakke wateroppervlak van het Stroomkanaal …

We waren nog maar net weer op weg, toen Jetske riep: ‘O, kijk eens …, palen met porseleinen potjes.’ En dus werd de auto weer in de berm gezet. Dat kwam mooi uit, want ik had toch al in gedachten om nog even een stop te maken bij het Tripgemaal voor een korte fotosessie …

– wordt vervolgd

De klokkenstoel van Brongergea

Op een tekening uit 1722 is te zien dat er toen nog een kerk stond bij begraafplaats van het verdwenen dorp Brongergea. Deze zal kort daarna afgebroken zijn. Achter de grafkelder van Van Limburg Stirum staat nu prominent op het hoogste punt van de begraafplaats een mooie klokkenstoel … 

Klokkenstoelen vervingen in Fryslân vaak de kerktoren. Een echte toren was voor veel arme gemeenten te duur, daarom werd er vaak gekozen voor de goedkopere klokkenstoel op de begraafplaats. In Fryslân staan in totaal ca. 60 klokkenstoelen.

In de klokkenstoel van Brongergea hangt een oude klok van een onbekende gieter uit de 13e eeuw. De klok afkomstig is uit de in 1895 afgebroken klokkenstoel van Boornzwaag, een dorpje op ca. 20 km afstand van Brongergea …

Voordat we onze weg vervolgden nog even een foto van mijn fotomaatje Jetske, terwijl ze nog een foto van de klokkenstoel maakt …

wordt vervolgd

Grafkelders op Brongergea

Het kleine kerkhof van Brongergea wordt gedomineerd door de familiegrafkelder van de Van Limburg Stirums. Wanneer je door het ijzeren hek het kerkhof op loopt, sta je meteen voor het van zijmuren voorziene, gebogen toegangspad van de grafkelder … 

Charles L. A. J. graaf van Limburg Stirum (1877-1931) had in het begin van de 20e eeuw opdracht gegeven tot de bouw van deze kelder. Hij was in 1901 getrouwd met Maria de Blocq van Scheltinga en woonde vanaf 1910 op “Oranjewoud”, het buiten dat ze had geërfd … 

In de noord-oostelijke hoek van het kerkhof van Brongerga bevindt zich de familiegrafkelder van de Van Scheltinga’s. De grafkelder op zich is minder opvallend. Op enige afstand zien we de beluchtings-pijpen op wat we een soort grafheuvel zouden kunnen noemen …

Opvallend is wel de asymmetrische sluitsteen, waarop een naam ontbreekt. Het familiewapen evenwel geeft aan, dat dit de familiegrafkelder van de Van Scheltinga’s is ….

Het buiten Oranjewoud kwam door vererving aan jhr. Martinus de Blocq van Scheltinga, de oudste zoon van haar neef jhr. Hans Willem de Blocq van Scheltinga. Opnieuw woonde er op Oranjewoud een Van Limburg Stirum, want jhr. Martinus de Blocq van Scheltinga was in 1926 getrouwd met Cecilia Johanna gravin van Limburg Stirum. Zij was een ver familielid van Charles graaf van Limburg Stirum. Toen zij overleed in 1953 werd zij niet bijgezet in een der grafkelders. Zij kreeg een apart graf op Brongergea ongeveer tussen beide grafkelders in …

Ik sluit af met de ontluchtingspijp op de grafkelder van de Van Scheltinga’s. Graaf Charles vond het kennelijk een veilig idee voor het geval dat hij ten grave gedragen zou worden, voordat hij zijn laatste adem had uitgeblazen …

– wordt vervolgd