Categorie archief: Kunst & cultuur

Het ‘Stekje van Firdgum’

Geplaatst op door

Wat vooraf ging …

Het natte najaar van 2013 werd het Zodenhuis noodlottig. In november 2013 is tot grote teleurstelling van iedereen die eraan heeft meegewerkt een groot deel van het zodenhuis ingestort. Een gebeurtenis die nogal wat impact had na alle arbeid en inzet van alle betrokken. Na inspectie bleek dat het huis niet is ingestort als gevolg van een zwakke dakconstructie. De zodenmuur was bij een van de deuropeningen ingewaterd en had daardoor zijn draagkracht verloren. Maar het zodenhuis werd herbouwd. Met de lessen van de bouw van ‘Zodenhuis 1’ werd op 6 november 2015 ‘Zodenhuis 2’ opgeleverd …

Voor Jetske en mij was het intussen tijd geworden om afscheid te nemen van het Zodenhuis. Dat doe ik met een paar close-ups die mooi de structuren van de kleizoden laten zien. Deel 2 van de documentaire over de bouw van het Zodenhuis is onderaan deze post te vinden …

Tussen de weg, het museum en het Zodenhuis is een ontmoetingsplek gecreëerd op het dorpsplein van Firdgum. Uitgangspunten voor dit ‘stekje’ was de gelaagde geschiedenis van Firdgum. Uiteindelijk heeft keramiste Paulien Ploeger uit het nabije St.-Jacobiparochie dit bijzonder ontwerp gerealiseerd dat helemaal op deze plek past …

Het Stekje is gebaseerd op de ontstaansgeschiedenis van Firdgum. Ploeger heeft zich laten inspireren door de gelaagde structuur van het landschap en de relatie van de terp met de zee. Beide zijn niet direct te zien, maar haar ontwerp maakt de landschapsgeschiedenis zichtbaar en laat bezoekers stilstaan bij het verleden …

Het volledige verhaal achter het ‘Stekje van Dijkshoek, Firdgum, de Mieden’ is te lezen op een bordje aan de rand van het pleintje …

Dit hoofdstuk sluit ik af met ‘Het Zodenhuis deel 2’ van Omrop Fryslân …

Morgen nemen we een kijkje op de begraafplaats van Firdgum.

Het Zodenhuis in Firdgum

Geplaatst op door

Tegenwoordig is het noordelijk kustgebied goed beschermd door een zware en metershoge dijk langs de Waddenzee. In vroeger eeuwen was dat anders en werd een groot deel van Fryslân en Groningen regelmatig overspoeld door het zeewater. Toch werd dit gebied al vroeg bewoond …

Het Fries-Groningse kustgebied was lang een leeg en kaal landschap. De vruchtbare kweldergebieden liepen regelmatig tot ver landinwaarts onder water. Om er te kunnen leven en wonen, werden er terpen en wierden opgeworpen, kunstmatige hoogten in het landschap. Daar konden de kustbewoners bescherming tegen hoog water vinden …

Over hoe er gewoond werd was lang veel minder bekend. Van terpafgravingen hier in Firdgum en diverse andere terpdorpen in de omgeving heeft men intussen geleerd, dat de muren van terpboerderijen uit de 5e t/m 7e eeuw voornamelijk bestonden uit dikke muren van gestapelde kleizoden …

Het Yeb Hettinga Museum en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) maakten in Firdgum een reconstructie van een oude boerderij van graszoden. Het ontwerp van het Zodenhuis dateert van ongeveer 700 na Christus. Er is gekozen voor een stalgebouw met dakdragende muren van zoden. De zoden voor dit wetenschappelijk experiment (11.000 stuks) komen uit het buitendijkse gebied bij Hallum, ongeveer een km ten noorden van de Zeedijk …

Omdat zowel het museum als het Zodenhuis gesloten waren, konden we alleen even naar binnen kijken door de gedeeltelijke open rand tussen de muren en het dak. Zo is toch mooi te zien dat er bijna overal gebruik gemaakt is van pen-en-gatverbindingen. Omdat het zodenhuis veilig moet zijn voor publiek, is op enkele plekken node gebruik gemaakt van draadstaalverbindingen …

Omrop Fryslân heeft het hele proces van de bouw van het Zodenhuis vastgelegd in een tweedelige documentaire. Archeoloog Daniël Postma van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) neemt ons in aanloop naar de bouw mee op een studiereis naar IJsland en Schotland om daar informatie te vergaren over de zodenhuizen of de restanten daarvan, die daar nog goed bewaard in het landschap te vinden zijn.

O, en laat je niet afschrikken door het feit dat het een documentaire van Omrop Fryslân is. Het gaat om een Nederlands- en Engelstalige productie …

Morgen meer over het Zodenhuis van Firdgum en deel 2 van deze boeiende documentaire.

Op naar de baggelmachine

Geplaatst op door

Het begon allemaal afgelopen maandag. Terwijl ik nog bezig was met de bloemen en de beestjes in De Deelen, kreeg ik een mailtje van een stille volger, die mij zo af en toe verrast met een foto, waar ik dan onder vermelding van ‘andere Jan’ gebruik van mag maken. “Hier nog een foto vanuit De Deelen, past mooi bij de blog,” luidde de tekst bij de onderstaande foto. Ik herkende er meteen de oude baggelmachine in, die ergens in De Deelen verborgen ligt …

Natuurlijk was ik blij met die foto. Hij zou goed passen als vervolgd op de blogs over de laatste veengraver in De Deelen, die voor de volgende dagen op de rol stonden. Maar als ‘andere Jan’ die foto had gemaakt, dan wist hij natuurlijk ook waar dat ding ligt, bedacht ik me. En dus vroeg ik of hij de locatie ook met me zou willen delen …

De volgende dag kreeg ik opnieuw een mailtje met een foto: “Vanaf de parkeerplaats is het ca 1,5 lopen/fietsen richting Haskerdijken. Daar is het rechts van het fietspad met gelegenheid even te rusten op de bankjes …”

Anderhalve kilometer lopen of fietsen … Dat zou zelfs met mijn loopfietsje een heel eind worden, vreesde ik. En vanaf de kant van Haskerdijken zou het niet korter zijn, want dat had ik ook al eens geprobeerd. Toen ik Google Maps erbij pakte, ontdekte ik dat het maar een paar honderd meter verder was dan het fietspontje over de Heafeart ter hoogte van Luinjeberd. Ik ontdekte er zelfs de omtrek van de baggelmachine op. Dat wierp een heel ander licht op de zaak …

Een tweede meevaller was, dat mijn fotomaatje ook wel nieuwsgierig was naar die baggelmachine. En dus trokken we gistermiddag samen de Heafeart over. Daarbij moesten we nog even haast maken, want er lag tijdelijk een skûtsje op rampkoers van ons kettingpontje …

We haalden desalniettemin veilig de overzijde. Daar begonnen we aan onze kuier over het fietspad. En die was vanaf het pontje gelukkig goed te doen. Al snel zagen we het bovenste deel van de roestige baggelmachine boven het riet uitsteken. Vlak voordat we ter hoogte van het paadje naar de machine waren, zagen we een viertal toeristen het rietland in gaan om deze onbekende attractie te bekijken …

Dat gaf ons (lees: mij) gelegenheid om gebruik te maken van ‘andere Jan’ zijn advies om even te rusten op de bankjes. Nadat er weer ruimte was, hebben Jetske en ik onze kans gegrepen om allebei een uitgebreide fotoserie te scoren van deze onbekende attractie. Een deel daarvan zal hier de komende dagen de revue wel passeren samen met het verhaal achter de ruïne van deze ongeveer 100 jaar oude machine.

Met een foto van Jetske naast dat enorme apparaat en een woord van dank aan ‘andere Jan’ laat ik het hier voor vandaag bij …

  • wordt vervolgd

Villa Sterk, een moderne stolpboerderij

Geplaatst op door

Terwijl ik op een stapel dikke houten rijplaten achter de transportband stond om een paar overzichtsfoto’s te maken, viel mijn oog ineens op het bijzondere huis aan de oostkant van De Deelen. Twintig jaar gelden stond daar nog een oude stolpboerderij …

Steven Sterk (‘koopman in boeken’, uitgever en kunstliefhebber) kocht het boerderijtje en liet er omstreeks 2007 ‘Villa Sterk’ bouwen, een moderne woning met veel licht en ruimte met dezelfde vorm en verhoudingen als de oude stolpboerderij …

Toen het huis er pas stond, heb ik er een tijdlang aan moeten wennen, vooral omdat het stalen dak de wolken en het water eerst wel erg hard weerspiegelden. Intussen ben ik wel gewend aan het aanzicht, ik vind het erg mooi om te zien hoe het dak tegenwoordig in lucht en water opgaat …

In december 2015 leidde Steven Sterk het tv-programma ‘BinnensteBuiten’ rond in zijn moderne stolpboerderij, waar natuurlijk licht en kunst sfeerbepalende elementen zijn. Voor liefhebbers van kunst en architectuur stond er gisteren nog een 8 minuten durend filmpje van die rondleiding online, maar het filmpje blijkt plotseling helaas niet meer te werken. We zullen het moeten doen met deze foto’s van de buitenkant …

Op het moment dat dit blogje online gaat, onderneem ik vrijdagmiddag een poging om nu eindelijk die oude baggelmachine te vinden en te bekijken. Kortom …

  • wordt nog één keer vervolgd

De laatste ijsbeer

Geplaatst op door

De tropische warmte waar we momenteel mee te schaften hebben, lijkt me een goed moment om jullie voor te stellen aan de laatste ijsbeer. Het is een tekening in inkt, aquarel en kleurpotlood van Kirsten Krijthe, de kunstenares die vorig jaar in opdracht van Aafje een tekening van mij heeft gemaakt.

De ijsbeer hangt in het formaat 35 x 20 in mijn computerhoekje in de woonkamer …

  • In de header stond vandaag een foto van het leefgebied van de laatste Nederlandse ijsbeer aan de Friese IJsselmeerkust uit februari 2012. Met het smelten van de laatste ijsbergen ruim 9 jaar geleden, is ook de ijsbeer verdwenen …

Herinneringen aan een vriend

Geplaatst op door

Afgelopen dinsdag is onze vriend Johan van Aken in Ziekenhuis Nij Smellinghe overleden aan Corona. Zo dichtbij en zo definitief hadden we Corona nog niet in eigen kring meegemaakt. Johan is 73 jaar geworden.

Johan en ik hebben elkaar in 1978 leren kennen als vrijwilligers bij Kinderspul, de jaarlijks kindervakantie-activiteiten in de laatste week van de basisschoolvakanties. In de jaren daarna raakten we goed bevriend. Terwijl ik mijn dagen in die tijd doorbracht op de P.A., begon Johan zich te ontwikkelen als kunstenaar. Johan zijn landschappen veranderden al snel in geometrisch abstracte landschappen. Kenmerkende landschapselementen als bomen, kerktorens en dieren ontbreken in Johan zijn landschappen. Johan bracht zijn landschappen graag terug tot de kern, waar toch altijd het Friese platteland of de Waddenkust in te herkennen is …

Als schilder is Johan van 1978 tot 2004 altijd bezig geweest met geometrisch abstract werk. De landschappen leken in de loop van de jaren 90 bijna automatisch over te gaan in ruimtelijker scheppingen. Johan’s abstracte werken waren o.a. te zien op beurzen en bij galeries in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Londen. Ook deed Johan mee aan groepsexposities in Canada, Oostenrijk en België, en in het Mondriaanhuis. Het onderstaande doek komt uit de reeks ‘Beweging is de eeuwige orde der dingen’ en hangt bij ons in de woonkamer …

Nadat Johan in 2004 te kampen kreeg met een netvliesafwijking, lukte het schilderen niet meer. Maar een kunstenaar is altijd op zoek naar mogelijkheden om zich te uiten. Johan besloot zijn eerste schreden in de digitale wereld te zetten. Samen togen we naar Leeuwarden om een eerste laptop te kopen. Zijn vrouw Rik hielp Johan om stapje voor stapje zijn weg te vinden in verschillende programma’s. En zo begon Johan langzaam maar zeker ‘minimal music’ te componeren.

Omdat Johan niet direct de beschikking had over een digitaal podium in de vorm van een eigen website, vond een deel van zijn muziek al snel een weg naar mijn website en mijn toenmalige weblog, waar het vaak heel goed paste als achtergrondmuziek bij een deel van mijn fotoseries en video-opnamen. Een voorbeeld daarvan is het onderstaande filmpje getiteld ‘Ontstressen aan het Wad’. De opnamen hiervoor heb ik gemaakt tijdens één van de vele ritjes die Johan en ik in de loop der jaren hebben gemaakt door de provincie. De muziek getiteld ‘Veil’ is van Johan …

Een paar oogoperaties boden Johan later weer ruimte om ook weer op visueel vlak aan de slag te gaan. Hij pakte een oude hobby weer op en begon te fotograferen en met videostills te werken. Johan ging aan de slag met verschillende ondergronden en technieken voor prints en de laptop maakte plaats voor een beest van een computer. Dit maakte het hem mogelijk om te gaan experimenteren met en zich verder te verdiepen in de digitale media. Verschillende van zijn videokunstwerken werden aangekocht door het Fries Museum en Museum Drachten. Enkele waren te zien op het Museumplein in Drachten en als onderdeel van de expositie ‘Beyond Dada en De Stijl’ tijdens LF2018.

Een deel van Johan zijn video’s staan op zijn YouTube-kanaal. De beelden voor de onderstaande video heeft Johan opgenomen op het strand bij Ault-Onival …

Als gevolg van verschillende omstandigheden zijn we elkaar de afgelopen jaren wat uit het oog verloren. Zo lopen dingen gewoon soms. We hadden wel eens woorden of een pittige discussie, maar ruzie hebben we nooit echt gehad. Godsamme, ik zou een boek kunnen schrijven over alles wat we in die 40 jaar hebben gedaan en beleefd. Over Kinderspul, de lange avonden met mooie muziek en diepgaande gesprekken en dat ene spacekeekje, over onze zomerse concertbezoeken in Groningen, onze schaatstochtjes en de vele ritjes en fotokuiers …

Maar ik doe het niet … Ik bewaar die mooie herinneringen voor mezelf om bij een muziekje of een gesprek met deze of gene nog eens met een glimlach terug te kunnen kijken op die mooie jaren. Daarbij houd ik graag het beeld voor ogen van Johan zoals hij, genoeglijk zijn shagje rokend, in mei 2005 in Ault-Onival op een bankje zat, met zicht op de oneindige weidsheid van de Atlantische Oceaan…

Mede namens Aafje wens ik Rik heel veel sterkte met dit voor haar enorme verlies.

Een week winter

Geplaatst op door

Zo, dat was hem dan, de winter van 2021. Een week met 6 ijsdagen, maar zonder strenge vorst in onze tuin. De laagste minimumtemperatuur bleef steken op -9,8 ºC, gistermiddag liep het kwik op naar 2,7 ºC …

In chronologische volgorde zag mijn week er als volgt uit. De winter begon met Code rood. Diep in de nacht van zaterdag 6 op zondag 7 februari begon de aangekondigde sneeuwstorm bezit van onze tuin te nemen …

De sneeuwjacht hield zo’n 24 uur aan, maar leverde hier uiteindelijk gemiddeld toch niet meer dan ca. 6 cm sneeuw op. Ons vijvervrouwtje was maandag 8 februari nog maar nauwelijks zichtbaar …

Na het sneeuwruimen op maandag heb ik het dinsdag rustig aan gedaan om energie te sparen voor de volgende dag. Wel heb ik ’s avonds even met licht, water, ijs en luchtbellen gespeeld bij de vijver …

Woensdag waren ook de binnenwegen in Fryslân weer goed berijdbaar, en dus werd het de hoogste tijd om een ritje naar de Ecokathedraal te maken. Daar heb ik een sprookjesachtige sneeuwwandeling gemaakt …

Moegestreden in de Ecokathedraal heb ik de donderdag vooral in de tuin doorgebracht, spelend met licht en schaduw in de sneeuw …

Ook de vrijdag heb ik de goeddeels in tuin doorgebracht, ditmaal om me voor te bereiden op de ijspret die voor zaterdag op het programma stond …

Zaterdag heb ik samen met mijn fotomaatje Jetske het ijs opgezocht. Ik vond het een feest om te midden van alle ijspret zelf ook weer even op het ijs te staan …

Gistermiddag hebben Aafje en ik nog even een ritje door het sneeuwrijke lage midden van Fyslân gemaakt. Onderweg besloot ik o.a. even een tussenstop te maken bij de spoorbrug Grou over het Prinses Margrietkanaal. Na alle ijspret van gisteren deed het me pijn in ’t hart, maar we hadden geen beter moment kunnen treffen. Er naderde net een klein konvooi van twee ijsbrekers en twee vrachtschepen die zich door het ijs ploegden …

En vandaag kwam er met Code Rood een eind aan de winter. IJzel maakte wegen en vooral ook veel stoepen spiegelglad, zo ook het paadje in onze tuin. Intussen is de ijzel overgegaan in regen en is de temperatuur opgelopen tot boven het vriespunt, zodat ik me sinds ca. 10:30 uur weer veilig door de tuin kan bewegen …

Op mijn weblog houdt de winter voorlopig nog wel even aan. Ik heb als kind van de winter weer een fantastische week gehad, waarin ik meer dan 1100 foto’s heb gemaakt. Al hetgeen hierboven kort is weergegeven, zal hier de komende tijd nog uitgebreid voorbij komen. De liefhebbers van voorjaar en zomer zullen het geduldig moeten uitzitten of voorlopig hun heil elders zoeken …   😉