Nieuwe zeilen voor de Wicher

Ik begin vandaag nogmaals met een foto van de tjasker aan de Hoogeweg bij Kalenberg. Mijn fotomaatje Jetske heeft daar – secuur als ze altijd werkt – nog wat mooie achtergrondinformatie bij gevonden: ‘Tjasker in de Weerribben weer in volle glorie …’

Zo’n 300 meter ten noorden van de tjasker staat de poldermolen ‘de Wicher’. Het is de enige spinnenkopmolen in Overijssel …

De originele spinnenkopmolen die hier stond, werd in 1943 afgebroken afgebroken. In 1980 ontstond het initiatief om de molen te herbouwen. Sinds de ingebruikname in1982 is de molen eigendom van Staatsbosbeheer die de molen thans in eigendom heeft. ‘De Wicher’ heeft tegenwoordig alleen nog een publieksfunctie en wordt draaiend gehouden door vrijwilligers. Vorig jaar kregen Jetske en ik een blik op het stoere houten interieur van de molen met deskundige uitleg van de molenaar…

Terwijl één van de vrijwilligers een groepje bezoekers rondleidde, raakten wij aan de praat met een tweede vrijwilliger, die aan het zagen was. Om ervoor te zorgen dat een molen kan draaien, beschikt de molenaar over het zogenaamde windrecht. Binnen een aantal kringen rond de molen mag de bebouwing en beplanting maar een bepaalde hoogte bereiken. Het staat hier mooi uitgelegd: ‘Windrecht en molenbiotoop’

Een tjasker bij Kalenberg

Weer of geen weer, vandaag staat er weer een dag met mijn fotomaatje op het programma. Een doel hebben we net als de vorige keer maar niet afgesproken, want het weer is nog steeds onvoorspelbaar. Ook twee weken geleden was het grijze en wat miezerige dag. We hebben er toen maar een ritje door de Weerribben van gemaakt …

We kwamen o.a. langs de tjasker aan de Hoogeweg bij Kalenberg. Deze paaltjasker is ons allebei wel bekend, maar we hadden hem geen van beiden al eens met gesloten roeden gezien. Tot nu toe zag hij er altijd uit zoals op de linker foto hieronder uit december 2013 …

Door die gesloten roeden werd de blik van achter de tjasker nu naar de spinnenkopmolen verderop getrokken. Ik vond het wel een mooi doorkijkje …

Toen ik weer aan de voorkant van het molentje stond, kreeg ik een paar doorkijkjes naar Jetske voorgeschoteld. Meestal ben ik tijdens onze gezamenlijke fotokuiers in het rood gekleed. Het kwam nu mooi uit dat het die dag andersom was …

Nu we de gesloten roeden van de tjasker hebben gezien, is het een mooie gelegenheid om ook de nieuwe zeilen van de spinnenkopmolen ‘De Wicher’ te bekijken, die 300 meter verderop staat …

– wordt vervolgd

Het rondje voltooid

Ik pak de draad van het verhaal nog een keer op bij de wirwar van wortels en mossen naast het vlonderpad dat door een moerasachtig deel van De Deelen voert. Mossen zijn een belangrijke schakel in ecosystemen: ze produceren zuurstof, beschermen tegen erosie, scheppen een gunstig microklimaat voor het ontkiemen van allerlei soorten zaden en vruchten en bieden leefruimten aan vele kleine insecten …


Ook de mens heeft in de loop der jaren veel gebruik gemaakt van mossen voor o.a. brandstof, vloerbedekking, matrasvullingen, isolatiemateriaal en tegenwoordig ook de bloemsierkunst. Van dichtbij bekeken zijn het vaak verrassend mooie plantjes, maar ik kon er hier niet dicht genoeg bij komen voor een paar mooie macrofoto’s …

Nog even over het laatste deel van het vlonderpad en een stukje door het struikgewas, daarna kwam ik weer uit op de parkeerplaats. Maar dan wel aan de andere kant van de parkeerplaats. Bij Staatsbosbeheer gaat men er kennelijk van uit dat alle wandelaars aan deze kant beginnen. Hier staat namelijk een informatiebordje over het drijvende vlonderpad en over ‘de wonderlijke wereld van mos’. Als ik het had geweten, was ik aan deze kant begonnen …

Het was in ieder geval een prima ervaring en een aangenaam weerzien met De Deelen. Onderweg naar de auto aan de andere kant van de parkeerplaats hield ik nog even halt bij het tweede petgat. In de verte ligt het drijvende vlonderpad …

Ik sluit af met een dromerige weerspiegeling van het bruggetje drijvende vlonderpad en de bomen aan het eind van het petgat. Ik denk, dat ik hier in de loop van het jaar nog wel een paar keer een kuier zal maken …

Terug bij de weidevogels

Vorige week was het tijd om eens op zoek te gaan naar weidevogels. Ik ben tegenwoordig wat zuiniger met mijn ritjes, maar hiervoor ben ik woensdag toch maar weer eens naar de Surhuizumermieden (Google Maps) gereden …

Vanaf het kijkplateau heb je een mooi zicht over het plas-drasland dat Staatsbosbeheer hier in stand houdt. En dat is van groot belang voor onze weidevogels. Februari was dan wel record-nat, maart was record-droog. Als gevolg daarvan is de toplaag van de grond alweer flink uitgedroogd. Zonder dit soort maatregelen, waarbij water op het land gepompt wordt, hebben de weidevogels het ontzettend moeilijk. Ik mopper dan wel eens wat op SBB, maar dit doen ze goed …

Aan de noordoostelijke horizon staat de fabriek van Friesland-Campina in Gerkesklooster-Stroobos. Laten we het erop houden, dat het geen landschappelijke verrijking is …

Maar dat is snel vergeten als je even later oog in oog zit met een graspieper, die op één van de bordjes van SBB is gaan zitten. Een kievit die een stukje verderop in het weiland is neergestreken, lokt me even later naar beneden …

Industrieel erfgoed in De Deelen

De eerste baggelmachines werden rond 1900 in gebruik genomen. De machine die hier in De Deelen staat is hier naartoe gehaald door de in deze serie al eerder genoemde firma De Leeuw. Voordat het apparaat naar De Deelen kwam, werd het nog tot 1933 gebruikt in de Rottige Meenthe. Dat laatste was een leuke twist in het verhaal voor mijn fotomaatje, want de Rottige Meenthe behoort meer tot haar rayon. 🙂

In totaal stonden er drie van dergelijke machines in De Deelen. Tegenwoordig is daar nog één exemplaar van over. ,,De familie De Leeuw wilde de laatst overgebleven baggelmachine als oud ijzer verkopen. Ze konden het alleen met de opkoper niet eens worden over de prijs”, vertelde boswachter Roel Vriesema in mei 2019 in de Heerenveense Courant. Nadat deze baggelmachine in 1968 de laatste vracht veen naar boven gehaald om er turf van te maken, bleef de machine hier liggen en zakte hij steeds schever in het petgat …

Toen Staatsbosbeheer in de jaren zeventig eigenaar werd van De Deelen, kreeg ze er ook deze oude machine bij. Sindsdien is er veel gedacht, gepiekerd en gebrainstormd over de vraag wat er met het gevaarte moest gebeuren, zoals het weer rechtop zetten en/of er een kunstwerk van maken. Omdat het apparaat inmiddels in te slechte staat verkeerde, kon het niet meer gerestaureerd worden. Daarom is in 2019 besloten om de baggelmachine op te takelen en hem dan weer rechtop te zetten en te verankeren in een ijzeren corset …

En nu rust dat machtige stuk industrieel erfgoed hier als een grote bonk roest in een verborgen petgat in De Deelen. Roemloos en statusloos, want het ding is praktisch onvindbaar en heeft geen enkele monumentale status. Eigenlijk is dat natuurlijk heel raar. Hier in Fryslân en in de Kop van Overijssel zijn naar schatting tientallen baggelmachines in bedrijf geweest. Samen zijn ze gezichtsbepalend geweest voor het landschap dat we er tegenwoordig aan overgehouden hebben. Treurig dat SBB zelfs nog geen eenvoudige, goed zichtbaar bordje langs het fietspad heeft geplaatst. Je zou bijna denken, dat ze niet willen dat het gezien wordt …

Ik heb altijd gedacht dat dit de laatste baggelmachine van ons land was, maar er schijnt nog een (in werkende staat verkerende) baggelmachine in museum De Ronde Venen in het Utrechtse Vinkeveen te staan. Daar heb ik op internet echter geen enkel bewijs voor gevonden. De laatste mij bekende baggelmachine is daarom de ruïne van dit exemplaar in De Deelen. Hij heeft zijn werk gedaan en mag verder in alle rust wegroesten …

Weinterper Skar door andere ogen

Omrop Fryslân TV zendt tegenwoordig op maandag een 10 minuten durend natuurprogramma uit. ‘Maitiidsswalker’ (vrijvertaald: ‘voorjaarszwerver’) speelde zich gisteren af in het Weinterper Skar, terwijl de regen tijdens de opnamen af en toe met bakken naar beneden kwam …

Normaal zou ik jullie hier niet mee lastig vallen, want presentator Remco de Vries zal voor de meesten van jullie niet te verstaan zijn. In dit geval ligt dat wat makkelijker, omdat Remco op pad gaat met de volledig Nederlandstalige boswachter Manon van Wesel. En zij is degene die de interessante dingen vertelt over de bijzondere vegetatie van dit mineraalrijke gebied …

Na de intro van het programma, waarin je een deel van het Weinterper Skar vanuit de lucht ziet, beginnen Remco en Manon hun gesprek, terwijl ze lekker op het eerste Afanja-bankje zitten. Ik denk zelfs dat ze behalve het heidekartelblad ook de eerste Brede orchis van dit jaar tonen, die ik hier ook heb geplaatst …

En hier kun je ’t 10 minuten durende programma (terug)zien: ‘Maitiidsswalker.’